سرطان روده از جمله موارد معدودی از سرطان محسوب میشود که در صورت تشخیص زود هنگام بخوبی قابل مداوا و معالجه است.
در کشور های صنعتی سرطان روده از علل اصلی مرگ ناشی از سرطان بشمار میرود . به عنوان مثال در کشور آلمان هر سال حدود 52.000 نفر مبتلا به سرطان روده میشوند که منجر به 30.000 مورد مرگ سالانه میگردد. شیوع بیشتر این سرطان در کشورهای صنعتی در مقایسه با ملل وابسته به طبیعت تنها تا حدودی قابل توجیه است. از جمله علل مهم آن عادات مربوط به تغذیه است که در رابطه با روشهای مدرن زندگی مطرح هستند ، عدم استفاده کافی از میوه جات و سبزیجات و در مقابل مصرف زیاد مواد پرکالری نظیر سیب زمینی سرخ کرده، مایونز، غذاهای آماده، شیرینی جات ، استفاده از ترکیبات شیمیائی که جهت کنسرو مواد غذائی مورد استفاده قرار میگیرند و همچنین مواد غذائی که تحت پرتو قرار داشته اند از موارد اصلی محسوب میشوند. متاسفانه امید نمیرود که تغییری در این وضع ایجاد شود.
مراحل نخست سرطان متاسفانه بدون علامت می باشند و برای بیمار قابل شناسائی نیست . به عبارت دیگر تشخیص بموقع سرطان روده بدون بکارگیری روشهای خاص ممکن نیست. بهمین جهت این مسئله از اهمیت اساسی بر خوردار است که قوانینی مدون برای پیشگیری و تشخیص زود سرطان روده را برای عموم فراهم گردد.
روشهای تشخیصی معمول:
انجام کولونوسکپی در سن 55 سالگی و سپس 10 سال بعد از آن یک روش تشخیصی مطمئن محسوب میشود. در صورت برداشتن پولیپ و آدنوم در جریان انجام کولونوسکپی میتوان ریسک سرطان روده را تا 90% کاهش داد. چندین سال است که این مسئله مشخص گشته است که ماه ها تا سالها قبل از بروز علائم بالینی، سرطان اکثراً بصورت پولیپ روده تظاهر میکند . سرعت رشد پولیپ ها که در ابتداء دارای اندازه کوچک و خوش خیم هستند، متفاوت است. پولیپ ها اغلب دچارخونریزی سطحی گشته و بعدها حالت بدخیم پیدا میکنند. هدف از روشهای پیشگیری شناسائی مطمئن مرحله ابتدائی یعنی پولیپ و آدنوم است. چنانچه تست تشخیص خون مخفی در مدفوع بطور مرتب انجام شود می توان مرگ و میر ناشی از سرطان روده را تا 30% کاهش داد. شرط این امر آنست که در صورت مثبت شدن تست خون منفی در مدفوع بلافاصله به انجام کولونوسکپی مبادرت ورزید. باید توجه داشت که در این موارد تکرار تست تشخیص خون مخفی در مدفوع پیشنهاد نمیشود، چرا که خونریزی پولیپ یک امر دائمی و همیشگی نیست و ممکن است که تکرار تست منفی باشد. انجام این تست از سن 45 سالگی هر دو سال یکبار توصیه میشود. در آزمایشگاه با اضافه کردن یک ماده شیمیائی میتوان وجود خون مخفی در مدفوع را تشخیص داد (تست گایاک یا (Hemoccult). متاسفانه میزان اطمینان این تست چندان خوب نیست. علاوه بر آن حدود سه روز قبل از انجام تست و سه روز در جریان تست باید بیمار از مصرف برخی از مواد غذائی اجتناب کند، زیرا تست مذبور نمیتواند خون انسان را از خون موجود در گوشت حیوانات که احتمالا در مواد غذائی موجود است، تفکیک و تشخیص دهد. در ضمن برخی از مواد غذائی و داروها باعث ایجاد نتایج مثبت کاذب در این تست می شوند. طبق یک گزارش علمی جدید از 2.885 بیمارانی که دچار سرطان پیشرفته روده بودند و بطریق مذکور تحت آزمایش قرار گرفته اند تنها 23.9% نتایج مثبت داشته اند.
یک جمع بندی:
با وجود پیشرفتهای بسیار در زمینه پیشگیری و شناسائی بموقع سرطان روده از جمله کولونوسکپی، باید گفت که با توجه به هزینه زیاد این روش و اشکلات متعددی که در رابطه با تشخیص خون مخفی در مدفوع وجود دارد مسئله پیش گیری هنوز آنطور که باید حل نشده است. امّا بنظر میرسد که تستهای جدید بخوبی از عهده این امر بر آیند.
روش های جدید و مدرن آزمایش و آنالیز مدفوع:
- تست ایمنولوژیکی تشخیص خون پنهان در مدفوع
عدم اطمینان به تست خون مخفی در مدفوع (تست گایاک) و میزان نسبتا زیاد نتایج مثبت کاذب سبب شد که پژوهشهای زیادی برای رفع این نقص صورت گیرد. خوشبختانه این امر صورت پذیرفته و نتیجه مثبت آن در گزارشهای متعدد مورد تایید قرار گرفته است. تست ایمنولوژیکی مدفوع میتواند مقدار بسیار کم و ناچیز خون را در مدفوع که بچشم دیده نمیشود، تشخیص دهد.این مقدار خون را که ممکن است از یک پولیپ و یا آدنوم ناشی شود، نمیتوان با تست گایاک شناسائی کرد. در روش جدید از یک آنتی بادی استفاده میشود که تنها خون انسان را تشخیص میدهد.از خصوصیات مهم این تست حساسیت بسیار بالای آن و در عین حال ویژگی آنست، بطوریکه نتایج مثبت کاذب تنها در یک در صد موارد گزارش شده است. بعلاوه انجام این تست برای بیمار نیزبسیار آسان گردیده است. بعبارت دیگر نمونه مورد آزمایش تنها در یک روز و از دو نقطه مختلف مدفوع گرفته میشود، ضمن اینکه رژیم غذائی بمدت سه روز، دیگر مورد نیاز نیست.
- M2-PK stool test
علی رقم ویژگی و حساسیت بسیار خوب تست ایمنولوژیکی تشخیص خون پنهان در مدفوع ، نتایج این تست با دو ایراد همراه هستند :
- نتایج مثبت کاذب در رابطه با خونریزی از همورید و یا خونریزی بعلل دیگر
- تومورهای بدون خونریزی از این طریق قابل تشخیص نیستند.
سلولهای سرطانی با ایجاد تغییر در متابولیسم بدن انسان ، آنزیمی تحت عنوان M2-PK تو لید و بیان می کنند. این آنزیم سپس وارد مدفوع شده و بدین ترتیب در مدفوع قابل تشخیص است. قابل توجه آنکه توسط این تست می توان پولیپ های بدون خونریزی و خونریزی دهنده، تومورهای بدون خونریزی و خونریزی دهنده را تشخیص داد.
توصیه ما:
الف- انجام تست ایمنولوژیکی و/ یا M2-PK stool test از 45 سالگی هر دوسال یکبار
ب- انجام کولونوسکپی پس از سن 55 سالگی ( بار دوم 10 سال پس از بار نخست)
نتیجه گیری:
تست گایاک که هنوز هم بعنوان تست „ استاندارد „ مطرح است را میتوان در حال حاضر „ Tschernobyl -Standard“ نامید.
بهترین و مطمئن ترین روش زود هنگام سرطان روده انجام تست ایمونولوژیکی خون مخفی , و/یا M2-PK stool test در مدفوع ( از سن 45 سالگی هر دوسال یکبار) و تکمیل آن توسط کولونوسکپی پس از سن 55 سالگی (و بار دوم 10 سال پس از بار نخست) می باشد . انتظار می رود که بدین طریق میزان مرگ و میر ناشی از سرطان روده بمیزان قابل توجهی کاهش پیدا کند.طبق آمار موجود از بین افرادی که طی چند سال از تست دوسالانه ایمنولوژیکی مدفوع استفاده کرده و نتایج تست آنها منفی بوده است، هیچیک طی دوسال بعد دچار سرطان روده نگشته اند. بعبارت دیگر از یکطرف نتیجه منفی کاذب مشاهده نشده و از طرف دیگر در رابطه با نتایج مثبت، تشخیص زود هنگام و بموقع سرطان روده و بنابراین درمان کامل مقدور گشته است.
از آنجائیکه مراحل نخست سرطان روده بدون علامت می باشد و برای بیمار قابل شناسائی نیست توصیه میشود که قبل از ظهورعلائم بالینی، یعنی زود و بموقع از امکانات پیشگیری فوق استفاده گردد.
آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 15189، ایزو 10002 و ایزو 9001 انگلستان، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.
آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404
