کیست مویی به انگلیسی (pilonidal sinus) نام دارد و همان سینوسی است که معمولا با تجمع مو و مواد زائد در زیر پوست بین کفل‌ها و کمی بالاتر از خط مقعد ایجاد میشود. سینوس پیلونیدال یا موی برگشتی بصورت عمودی بین خط باسن و روی استخوان دنبالچه ایجاد میشود و به ندرت در نواحی دیگر بدن رخ میدهد و مستعد عفونت است. معمولا تنها راه درمان کیست مویی مقعدی خارج کردن و تخلیه کیست به روش جراحی و لیزر می‌باشد.
درمان دارویی و یا گیاهی سینوس روش‌های قابل اطمینانی برای درمان ریشه ای این عارضه نیستند و در موارد اندکی، فقط به کاهش التهاب بیماری آن هم بصورت موقت کمک می کنند. در ادامه به بررسی کامل این بیماری، علائمی که ایجاد می‌کند، عواملی که ریسک ابتلا به آن را افزایش میدهد و انواع روش های درمان کیست مویی خواهیم پرداخت.
سینوس پیلونیدال یا کیست مویی چیست؟
سینوس یک کانال باریک غیرعادی در زیر پوست نزدیک دنبالچه است و مسیر آن معمولا از مرکز عفونت در بافت های عمیق تر به سطح پوست می‌باشد, بدین معنی که چرک هر از گاهی به پوست منتقل و تخلیه میشود. اما در صورتی که سوراخ‌های سطح پوست بسته شوند، ترشحات داخل حفره پیلونیدال تجمع پیدا می‌کنند و منجر به ایجاد آبسه میشوند.
کیست مویی کمر یا باسن معمولا شایع ترین نوع این عارضه است که به مرور زمان دردناک میشود و کیفیت زندگی افراد را تحت تاثیر قرار میدهد
علت کیست مویی چیست؟
علت واقعی سینوس پیلونیدال هنوز مشخص نیست و فرضیه‌های مختلفی در مورد آن وجود دارد. اما به نظر می‌رسد شایع ترین علت کیست مویی در زنان و مردان، فرو رفتن مو به داخل پوست است.
برای مثال فرضیه‌ای میگوید این یک ناهنجاری جزئی مادرزادی بین کفل ها است و به همین خاطر بین افراد خانواده رخ میدهد. این بیماری در افراد پرمو و کسانی که به سبب شغلشان، ساعات زیادی از روز را در حالت نشسته هستند، بیشتر دیده میشود.
فرضیه دیگر میگوید در اثر فشار یا اصطکاک پوست بین باسن، گودی یا فرورفتگی پیدا می‌کند و این خود مسئول فشرده شدن و رشد مو به درون و ایجاد کیسه یا غده چرکی میشود.
دلیل هرچه باشد، زمانی که مو در پوست گیر کند باعث خارش و التهاب میشود. پوست ملتهب هم عفونت می‌کند و پس از مدتی عفونت دائمی و تکراری میشود. سپس عفونت منجر به سینوسی میشود که دارای قطعاتی از مو است. به تاخیر انداختن درمان کیست مویی فقط باعث پیشرفت عفونت و مزمن شدن بیماری خواهد شد.
چه کسانی دچار سینوس پیلونیدال میشوند؟
در انگلستان از هر صد هزار نفر حدود 26 نفر دچار کیست مویی پایین کمر میشوند و در کودکان و افراد بالای 40 سال نادر و برای مردان چهار برابر زنان رخ میدهد (چون بیش از زنان مو دارند) یک سری عوامل نیز در ایجاد این مشکل دخیل هستند مانند:
- شغلی که نشستن زیاد از حد لازم دارد
- چاقی یا وزن زیاد
- خارش یا آسیب دیدگی دائمی محل
- کفل پر از مو
- سابقه خانوادگی
- مشکلات هورمونی
این مشکل در قدیم به “صندلی جیپ” معروف بود چون بین رانندگان جیپ های ارتش متداول بود , احتمالا به خاطر ساعت ها رانندگی و بالا و پایین جستن که منجر به خارش و جراحت جزئی و فشار به کفل ها بوده است.
علائم کیست مویی
سینوس پیلونیدال در وحله اول علائمی ندارد و شخص از وجود آن بی اطلاع است. بعضی ها در ابتدا و هنگام شستشو احساس توده‌ای بی درد در محل می‌کنند. در واقع علائم کیست مویی زمانی ظاهر میشود که سینوس عفونی شده و تبدیل به آبسه شود.
علائم کیست مویی حاد
در صورتی‌که سینوس مویی حاد و مزمن شود، می‌تواند علائم زیر را داشته باشد:
- احساس درد و قرمزی
- چرک و ترشح
- درد هنگام نشستن
- تب و لرز
علائم کیست مویی مزمن
از هر ده نفر حدود چهار نفر دچار سینوس پیلونیدال تکراری میشوند و درد ناشی از آن کمتر از مورد حاد است چون معمولا مقداری از عفونت کیست مویی خارج و فشار کمتر میشود. هرچند عفونت کاملا رفع نمیشود ولی درد کاهش می یابد و آنچنان شدید نخواهد بود. بنابراین علائم درد و تخلیه چرک برای مدت طولانی ادامه خواهد داشت و به طور مکرر عود می‌کند تا سینوس طی جراحی درمان شود.
نحوه معاینه و تشخیص کیست کمر
مشاهده علائمی که در بالا گفته شد، نشان دهنده این است که زمان مراجعه به پزشک فرا رسیده و باید تشخیص قطعی را به عهده پزشک بگذارید. با توجه به علائم و نشانه‌های ظاهری کیست مویی، تشخیص آن با یک معاینه فیزیکی ساده امکان پذیر است.
ممکن است پزشک قبل از معاینه سوالات زیر را هم از شما بپرسد:
- علائم دقیقی که اخیرا تجربه کرده‌اید
- آیا تب هم دارید؟
- چه زمانی متوجه این علائم شدید؟
- آیا کسی در خانواده شما به این عارضه دچار شده؟
- آیا قبلا بیماری دیگری داشته اید؟
- چه داروهایی استفاده می‌کنید؟
روش‌های درمان کیست مویی
اگر علائمی وجود ندارد: درصورتیکه علائم ظاهری موجود نباشد توصیه میشود سریعا موها تراشیده و محل عاری از مو و تمیز نگهداری شود و با مصرف داروها و استفاده از روش‌های خانگی باید بیماری را کنترل و درمان کرد.
اگر علائم حاد باشد: درمان با دارو و به روش خانگی به هیچ عنوان قطعی نیست و در اکثر مواقع برای کاهش عفونت و التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صورت عفونت باید داروهای آنتی بیوتیک مصرف شود و برای رفع درد مسکن هایی مانند پاراسیتامول و یا آیبوپروفن تجویز میشوند. عمل کیست مویی و جراحی با لیزر در این مرحله احتمالی است.
در اکثر موارد عمل جراحی به عنوان درمان قطعی این عارضه شناخته می شود که شامل جراحی باز و بسته و در نوع کم تهاجمی و آسان تر جراحی با لیزر است. پزشک بیمار را از مزایا و معایب هر یک از این روش ها مطلع می کند و ما هم در ادامه به بررسی آنها می پردازیم:
- عمل جراحی باز: در درمان کیست مویی با روش جراحی باز، بخشی از پوست پیرامون این عارضه با چاقو برش میخورد و عفونت خارج می شود. در این روش زخم بسته نمیشود تا بطور طبیعی التیام یابد که معمولا چندین هفته طول میکشد و باید کاملا طبق دستور پزشک از آن مراقبت شود. مزیت این روش در این است که به دلیل حذف کل بافت ملتهب و درگیر بیماری، احتمال عود مجدد بسیار کم است.
- جراحی بسته: بدین معنا است که فقط بخش سینوس یا کیست برداشته میشود. در این روش برش سینوس تقریبا بیضی شکل است و سپس دو طرف برش به هم رسانده و بخیه می خورد. مزیت این روش در صورت موفقیت این است که زخم سریع تر التیام مییابد ولی احتمال برگشت سینوس و یا عفونت محل در مقایسه با روش اول بیشتر است. البته درصورتیکه بخیه از بین کفل ها به بیرون زده شود خطرهای احتمالی کمتر خواهند بود.
- تکنیک جراحی پلاستیک: در بعضی موارد که سینوس تکراری و گسترده است برای برداشتن سینوس و پوست پیرامون جراحی پلاستیک توصیه میشود.
- جراحی کیست مویی با لیزر: در عصر حاضر به دلیل پیشرفت علم پزشکی و پیدایش روش های نوین درمانی، بیماران دیگر ملزم به تحمل مشکلات جراحی به روش های قدیمی و تحمل درد و ناراحتی های بعد از آن نیستند. بهترین درمان کیست مویی بدون جراحی و با لیزر است که در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرد. لیزر به عنوان روشی قطعی و بدون بازگشت شناخته شده و نیازی به بیهوشی یا بستری شدن در بیمارستان را نخواهد داشت.
- روش درمان کیست مویی با لیزر یا جراحی لیزر کیست مویی مزایای بی شماری در مقایسه با سایر درمانها دارد که عدم ایجاد درد و خونریزی، عدم نیاز به پانسمان و همچنین کوتاه و آسان شدن دوران نقاهت از مهم ترین امتیازات این روش شمرده میشود.
- نحوه درمان کیست مویی با لیزر و تفاوت‌های آن با عمل جراحی یکی از سوالاتی است که زیاد از سوی بیماران با آن مواجه می‌شویم.
آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 15189، ایزو 10002 و ایزو 9001 اتحادیه اروپا، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.
آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404
