چنانچه دچار علائم سنگ کلیه شده‌اید، یعنی در شکم و پهلوهایتان احساس درد شدید می‌کنید، باید برای آزمایش تشخیص سنگ کلیه سریعا به پزشک مراجعه کنید. با انجام یک معاینه ساده پزشکی، اورولوژی یا نفرولوژی می‌توان سنگ را تشخیص داد. البته در اکثر مواقع درد آنقدر شدید است که فرصت برای این کارها نیست و بیمار بلافاصله به اورژانس برده می‌شود. در سال 2009 حدود 1.3 میلیون ویزیت برای سنگ کلیه در اورژنس صورت گرفته است.
فارغ از اینکه قرار است در بیمارستان یا خانه تحت نظر باشید، باید تعدادی آزمایش ادرار، تصویربرداری و آزمایش خون انجام دهید تا سنگ کلیه شما تشخیص داده شود. برخی از این آزمایشات علت سنگ کلیه را هم مشخص می‌کنند.
تصویربرداری در تشخیص سنگ کلیه
معمولا پزشکان سنگ کلیه را از روی علائمی که شما دارید، معاینه پزشکی و تست‌های تصویربرداری تشخیص می‌دهند. تصویربرداری از کلیه‌ها، مثانه و حالب امکان تشخیص سنگ را به پزشک می‌دهد.
رایج‌ترین تست‌های تصویربرداری که برای تشخیص سنگ کلیه انجام می‌شوند عبارتند از:
سونوگرافی سنگ کلیه
با سونوگرافی سه بعدی شکم و لگن بااستفاده از ماده رنگی برای کنتراست و با کمی پرتو افکنی این تست انجام می‌شود. سونوگرافی کلیه با دستور پزشک متخصص انجام می شود.
اولتراسوند
با ایجاد امواج صدا، تصاویر دقیق از بدن بدست می‌آید. پزشکان از این روش برای تشخیص سنگ کلیه در زنان باردار و افرادی که نمی‌خواهند در معرض پرتو افکنی قرار گیرند، استفاده می‌کنند. یکی از موانع استفاده از اولتراسوند نسبی بودن دقت آن در تشخیص سنگ است. به گزارش مجله پزشکی اورژلنسی در فوریه 2018، فراصوت ممکن است سنگ‌های ریز داخل کلیه و حالب را تشخیص ندهد.
تشخیص سنگ کلیه با آزمایش ادرار
در کنار تصویربرداری، معمولا پزشکان دستور انجام آزمایشات ادرار داده تا به علت و نحوه رشد سنگ کلیه پی ببرند. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند دستورات لازم را به شما جهت پیشگیری از سنگ‌های بعدی بدهد. حداقل 31 درصد از افرادی که دارای سنگ کلیه هستند، در ده سال بعدی زندگیشان هم دچار این بیماری می‌شوند.
سنگ کلیه از مواد معدنی و مواد دیگری تشکیل شده که در آزمایشات ادرار قابل تشخیص هستند. انواع سنگ کلیه شامل سنگ‌های کلسیمی (هم کلسیم اگزالات وهم کلسیم فسفرات)، سنگ‌های اسید اوریک، سنگ‌های شاخ گوزنی و سنگ‌های سیستاین است.
البته تجزیه شیمیایی ادرار و نحوه ادرار کردن می‌توانند به پزشک نشان دهند شما دارای عفونت هستید یا خیر. عفونت همراه سنگ کلیه یک عارضه بسیار خطرناک است. اگر ادرار پشت یک سنگ در حالب گیر کند، عفونت ایجاد می‌شود. این مساله خود باعث عفونت بافت کلیه یا سرایت عفونت به جریان خون، بعلاوه هیدرونفروز می‌شود.
ممکن است پزشکان دستور انجام آزمایشات زیر را جهت تشخیص سنگ کلیه دهند:
تست pH ادرار
تجزیه ادرار می‌تواند میزان اسیدی بودن یا آلکالین داشتن آن را نشان دهد. این آزمایش تشخیص سنگ کلیه می‌تواند به پزشک کمک کند نوع سنگ را تشخیص دهد. برای نمونه pH بالا نشان دهنده میزان زیادی سنگ شاخ گوزنی است که از پسمانده باکتری بوجود می‌آید، در حالیکه میزان پایین PH می‌تواند نشان دهنده اسید اوریک باشد.
تجزیه میکروسکوپی ادرار
برای انجام این آزمایش، ادرار زیر میکروسکوپ قرار گرفته تا کریستال‌های ساخته شده از مواد معدنی آن تشخیص داده شوند. برای مثال کریستال‌های اسید اوریک در افراد دارای سنگ اسید اوریک یافت می‌شوند. کریستال‌های کلسیم اگزالات، نشان دهنده سنگ کلسیم اگزالات هستند.تجزیه ادرار توسط میکروسکوپ می‌تواند به پزشک کمک کند نشانه‌های عفونت یا خون را پیدا کند.
جمع‌آوری ادرار 24ساعته
معمولا پزشکان دستور جمع‌آوری ادرار 24 ساعته می‌دهند. این امر بدان معناست که بیمار باید ادرار خود را در 24 ساعت جمع‌آوری کند. برخی از پزشکان توصیه می‌کنند دو نمونه تست در دو روز متوالی انجام شود.
از این نمونه ادرار پزشک می‌تواند تشخیص دهد که بیمار قبلا دچار سنگ کلیه بوده یا خیر و اینکه سنگ چگونه شکل گرفته است.
این آزمایش میزان کلسیم، اسید اوریک و اگزالات که در برخی سنگ‌ها یافت می‌شوند را نشان می‌دهد.
همچنین میزان سیترات (فرمی از اوریک اسید) و منیزیم معدنی که هر دو از ایجاد سنگ پیشگیری می‌کنند اندازه گیری می‌شود. این آزمایش سطح سدیم را اندازه گرفته چرا که سدیم بالا موجب بالا رفتن سطح کلسیم ادرار شده و خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.
تجزیه سنگ
این آزمایش به تشخیص سنگی می‌پردازد که از مجرای ادراری گذشته است.
تشخیص سنگ کلیه با آزمایش خون
در کنار تصویربرداری و آزمایشات ادرار، پزشک می‌تواند از آزماش خون بعنوان آزمایش تشخیص سنگ کلیه استفاده کند تا اطلاعات مهم را در مورد علت تشکیل سنگ وخطرات احتمالی آن به دست اورد. آزمایش خون می‌تواند کمک کند تا:
تشخیص وضعیت اصلی: برای نمونه پزشکان می‌توانند میزان اسید اوریک و کلسیم خون را اندازه بگیرند. سطح بالای اسید اوریک به معنای داشتن نقرس، نوعی آرتروز است که موجب سنگ اسید اوریک می‌شود. سطح بالای کلسیم خون به معنای بیش از حد فعال بودن غدد پاراتیروئید است. این وضعیت را پاراتیروئید شدید می‌گویند که باعث تشکیل سنگ‌های ریز کلسیمی در کلیه می‌شود.
نشانه‌های آنمی: گاهی پزشک دستور آزمایش شمارش کامل گلبول‌های خون را می‌دهد. آزمایش تشخیص سنگ کلیه نشان می‌دهد شما آنمی دارید یا خیر. بدین معنا که میزان سلول‌های قرمز خونتان پایین است و سطح هموگلوبین خونتان چقدر است.
تشخیص عفونت: آزمایش شمارش کامل گلبول‌های خون می‌تواند نشان دهد میزان سلول‌های سفید شما بالا رفته است. این موضوع نشان دهنده عفونت است.
تخمین عملکرد کلیه: بدلیل اینکه سنگ‌ها می‌توانند به کلیه آسیب بزنند، پزشک عملکرد خون را می‌سنجد تا از میزان کراتینین و نیتروژن آن مطلع شود. این مواد جزو مواد زایدی هستند که کلیه‌ها نمی‌گذارند وارد خون شوند.
اندازه گیری میزان الکترولین: این آزمایش مقدار الکترولیت، نمک‌های مهم و مواد معدنی بدن مثل پتاسیم و سدیم را تخمین می‌زند. در نتیجه سنگ کلیه میزان این مواد تغییر می‌کند.
آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 15189، ایزو 10002 و ایزو 9001 اتحادیه اروپا، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.
آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404
