کاربرد آزمایش اگزوم (WES) – مورد چهارم

با تشخیص علت ژنتیکی بیماری فرزند خود، می توانید از تکرار آن در فرزند بعدی جلوگیری کنید.

بیمار مورد بررسی، شیرخوار 5 ماهه ای است که در دو ماهگی به علت عفونت ریوی در بخش PICU بیمارستان بستری و به علت مشکل تنفسی که داشته اینتوبه و به دستگاه ونتیلاتور وصل می شود. بعد از مدت ده روز و علارغم درمان پنومونی، پزشک معالج نتوانسته بیمار را از دستگاه ونتیلاتور جدا کند و تنفس نوزاد کاملا وابسته به دستگاه ونتیلاتور بوده و همچنین علائمی دیگری مثل هیپوتونی متوسط (ضعف عضلانی)، لرزش زبان و صدای خس خس ریه نیز در بیمار مشاهده شده است. به گفته مادر نوزاد، هیپوتونی ماهیچه ( شدن بدن نوزاد) بعد از نارسایی تنفسی بروز کرده است.

با مشاهده این علائم بالینی و عدم امکان جدا کردن دستگاه ونتیلاتور از نوزاد، پزشک معالج به بیماریهای نوروماسکولار مادرزادی در نوزاد مشکوک می شود. بیماریهای نوروماسکولار مادرزادی دسته بزرگی از بیماریهای ژنتیکی هستند که تشخیص و تفکیک آنها از یکدیگر، به دلیل وجود علائم بالینی مشابه، بسیار چالش برانگیز است.

در بین این دسته از بیماریها، بیماری آتروفی عضلانی و نخاعی Spinal Muscular Atrophy (SMA) شایع ترین نوع بیماری نوروماسکولار است که در اثر جهش در ژن SMN1 ایجاد می شود، توارث این بیماری اتوزومال مغلوب است، یعنی در اثر جهش در هر دو کپی از ژن SMN1 بروز می کند.

با توجه به نسبت خویشاوندی درجه سه (پسر عمه و دختر دایی) در والدین این نوزاد و احتمال وجود یک بیماری نوروماسکولار ارثی، اولین قدم بررسی ژنتیکی برای شناسایی علت بیماری، بررسی جهش های ژن SMN1 مرتبط با بیماری SMA تشخیص داده شد که توسط پزشک معالج درخواست گردید.

آزمایش بررسی تعداد کپی های اگزون 7و 8 ژن SMN1 و SMN2 با استفاده از روش MLPA بر روی نمونه خون بیمار انجام شد، نتیجه این آزمایش نشان داد که نوزاد دارای دو نسخه از اگزون های 7 و 8 ژن SMN1 می باشد، در نتیجه از نظر جهش deletion/duplication که علت بیش از 95 درصد از موارد SMA است، منفی است. لازم است بدانید که این آزمایش قدرت شناسایی جهش های نقطه ای، حذف ها و دوتاشدگی های کوچک و جهش در نواحی اینترونی و تنظیمی ژن SMN1 را که علت بقیه موارد (حدود 5 درصد) بیماری SMA می باشد، را ندارد.

از آنجایی که احتمال وجود جهش های بیماریزای ژن SMN1، غیر از جهش های بررسی شده با روش MLPA، بسیار پایین است و بررسی آنها نیاز به زمان و هزینه بسیار بالایی دارد، در قدم بعدی، جهت شناسایی علت ژنتیکی بیماری، توصیه به انجام آزمایش توالی یابی ژنومی  اگزوم (WES) شد و این آزمایش بر روی نمونه خون گرفته شده از نوزاد انجام شد.

نتیجه آزمایش هول اگزوم WES وجود جهش نقطه ای به صورت هموزیگوت (وجود جهش در هر دو کپی ژن) در ژن IGHMBP2 را نشان داد. جهش در این ژن منجر به بروز بیماری نادر “آتروفی عضلانی و نخاعی با دیسترس تنفسی نوع یک”SMARD1  می شود، ضعف عضلانی و نارسایی تنفسی از نشانه های اصلی این بیماری ارثی است که از دوران شیرخوارگی شروع می شود. از دیگر علائم این بیماری تنفس دشوار و پر سر و صدا، بخصوص در هنگام استنشاق، گریه ضعیف، مشکلات بلع و بروز پنومونی های مکرر است، بروز علائم این بیماری اغلب در سنین شش هفته تا شش ماه شروع می شود. در بیماری SMARD1، بلافاصله بعد از بروز نارسایی تنفسی، نوزاد دچار ضعف عضلانی (هیپوتونی) در ماهیچه های دیستال می شود و این ضعف عضلانی به تمامی ماهیچه های نوزاد گسترش می یابد.

والدین این بیمار برای جهش ژن IGHMBP2 هتروزیگوت و دارای یک کپی ژن جهش یافته و یک کپی ژن سالم می باشند، احتمال بروز مجدد این بیماری در نوزادان این زوج به کپی ژنی بستگی دارد که آنها به فرزندان خود به ارث می دهند؛ سه احتمال برای فرزند بعدی آنها وجود دارد:

• 25 درصد احتمال دارد که هر دو والد کپی ژن سالم خود را به جنین منتقل کنند و فرزند سالم به دنیا خواهد آمد.
• 50 درصد احتمال دارد که یکی از والدین کپی جهش یافته و دیگری کپی سالم ژن را به جنین منتقل کند، در این موارد فرزند متولدشده مانند والدین خود سالم (ناقل بیماری) خواهد بود.
• 25 درصد احتمال دارد که هر دو والد ژن جهش یافته را به فرزند خود منتقل کنند و در نتیجه آن فرزندی مبتلا به دنیا خواهد آمد.

مشاوره آزمایش ژنتیک به صورت رایگان

در آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر مشهد، مشاوره ژنتیک توسط دکتر علی آیت اللهی متخصص پاتولوژی کلینیکال و آناتومیکال به صورت رایگان ارائه می شود. کافی است به آدرس ذکر شده در انتهای این پست مراجعه بفرمایید و یا با شماره تلفن 3884040 و 38820202 تماس حاصل نمایید.

با توجه به شناسایی جهش عامل بیماری و تایید ناقل بودن والدین برای این جهش می توان با انجام اقدامات متعددی از تولد فرزند مبتلای دیگر در این خانواده جلوگیری نمود:

• خانم می تواند بارداری طبیعی داشته و در اوایل بارداری خود به آزمایشگاه مراجعه نماید، در هفته های 11-13 بارداری با انجام آزمایش CVS بر روی نمونه پرز جفتی و یا هفته 15 بارداری با انجام آزمایش تشخیص پیش از تولد (PND) بر روی نمونه آمنیون می توان وجود جهش ژن IGHMBP2 را در جنین مورد بررسی قرار داد و در صورت مبتلا بودن جنین اقدام به سقط قانونی نمود.
• برای جلوگیری از تولد نوزاد مبتلا می توان از تکنیک تشخیصی پیش از لانه گزینی (PGD) استفاده کرد، در این تکنیک ابتدا با استفاده از روش های کمک باروری IVF تعدادی جنین ایجاد می شود، سپس جنین ها از نظر جهش شناسایی شده با انجام آزمایش ژنتیکی مورد بررسی قرار می گیرند و در آخر جنین های سالم انتخاب شده و در رحم مادر قرار داده می شوند.
• استفاده از تخمک اهدایی سالم یکی دیگر از راه های پیشگیری می باشد.

آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 9001 و ایزو 10002 انگلستان، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.

آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404

از طریق:پارس ژنوم