رفلاکس معده زمانی اتفاق می افتد که اسید معده به سمت مری برمی گردد. عده‌ای از افرادی که مرتب رفلاکس معده دارند، سردرد یا گاهی میگرن را هم تجربه می کنند. برگشتن اسید معده به سمت مری احتمالاً علامتی از وجود رفلاکس گوارشی GER است. این اختلال علائم دیگری از جمله سوزش سر دل و استفراغ هم دارد. اگر فردی به دفعات زیاد و به شکل شدید این علائم را داشت، احتمالاً درگیر بیماری رفلاکس اسید معده GERD شده است. به گزارش موسسه دیابت و بیماری های گوارشی ۲۰ درصد از جمعیت آمریکا به رفلاکس اسید معده مبتلا هستند. فرد مبتلا به اختلال رفلاکس معده گاهی دچار سردرد و میگرن خواهد شد.
بر اساس بررسی ها بسیاری از افرادی که سردردهای مداوم داشته یا درگیر میگرن هستند هم گاهی با علائم رفلاکس معده مواجه می شوند.
در ادامه در مورد ارتباط میان رفلاکس معده و سردرد، همچنین علائم و روش های درمان و پیشگیری اطلاعات بیشتری ارائه خواهد شد.
ارتباط بین رفلاکس معده و سردرد چیست؟
تاکنون اطلاعات چندان دقیقی در مورد اینکه چرا و چطور رفلاکس معده باعث بروز سردرد می شود ارائه نشده است.
از طرفی محققان هنوز مطمئن نیستند که آیا رفلاکس معده باعث سردرد میشود یا سرد رفلاکس به دنبال دارد. به علاوه این امکان وجود دارد که این دو اختلال بدون داشتن هیچ ارتباطی همزمان با هم اتفاق بیفتند.
حتی گاهی کارشناسان این فرضیه را مطرح می کنند که احتمالاً عامل دیگری باعث شده تا علائم رفلاکس و سردرد در یک زمان بروز پیدا کنند.
طبق تحقیقات اخیر، محققان بر این باورند که میان مغز و سیستم گوارش از طریق محور روده- مغز ارتباط مستقیمی وجود دارد.
محور روده- مغز این امکان را فراهم می کند تا این دو بخش از بدن با هم در ارتباط باشند. از طرفی این محور میان سیستم گوارشی و سیستم عصبی خودمختار هم ارتباط برقرار می کند.
سیستم گوارشی و سیستم عصبی خودمختار
سیستم عصبی خودمختار مسئول اعمال غیر ارادی مثل تنفس و گوارش است و از سه بخش تشکیل شده:
- سیستم عصبی سمپاتیک (SNS) : این بخش از سیستم، وظیفه واکنش های دفاعی بدن در برابر تهدیدها را بر عهده دارد.
- سیستم عصبی پاراسمپاتیک (PNS) : این بخش در واقع بدن را بعد از عبور خطر یا تهدید آرام کرده و به حالت عادی برمی گرداند.
- سیستم عصبی اینتریک (ENS) : این بخش از سیستم عصبی خودمختار برخی از عملکرد های گوارشی مثل ترشحات و انقباضات عضلانی را کنترل میکند.
نتایج تحقیقی که در سال ۲۰۱۷ انجام شد نشان می دهد که میان عملکرد ضعیف سیستم عصبی خودمختار، سردرد و اختلالات گوارشی ارتباط مستقیمی وجود دارد.
در تحقیق دیگری در سال ۲۰۱۵ ثابت شد رفلاکس معده و بخش پاراسمپاتیک با هم در ارتباط اند. به عبارتی رابطه سردرد و رفلاکس به خاطر دخالت سیستم عصبی پاراسمپاتیک است.
علاوه بر این در مورد مرتبط بودن گلوتامات با رفلاکس معده و میگرن هم اطلاعاتی ارائه شده. گلوتامات نوعی انتقال دهنده عصبی است که به منظور انتقال پیام در طول رشته های عصبی حرکت می کند.
محققان بر این باورند که اختلال در فعالیت گلوتامات منجر به رفلاکس یا سردرد میگرنی می شود.
رفلاکس معده چطور باعث ایجاد یا تشدید سردرد میشود
اخیراً تحقیقاتی در مورد ارتباط میان رفلاکس معده و سردرد انجام شده است. نتایج این تحقیقات نشان می دهد که احتمالاً رفلاکس معده و سردرد علامتی از بروز اختلال یا ناهنجاری دیگری در بدن هستند.
با این حال محققان معتقدند ارتباطی میان مهارکننده های پمپ پروتون (PPI) و سردرد هم وجود دارد.
پزشکان برای درمان برخی بیماری های گوارشی از جمله رفلاکس از مهارکننده پمپ پروتون استفاده می کنند.
این امکان وجود دارد که رفلاکس و مصرف این دارو باعث بروز سردرد شود، هرچند که برای اثبات این احتمال نیاز به بررسی های بیشتر است.
آیا رفلاکس معده موجب سردرد و گیجی میشود
محققان فرضیه دیگری هم با این عنوان مطرح می کنند که میان رفلاکس معده و گیجی ارتباط مستقیمی وجود دارد.
بر اساس نتایج یک تحقیق در سال ۲۰۱۵ که بر روی ۱۵۳ بیمار صورت گرفت، سرگیجه در میان افرادی که درگیر رفلاکس معده هستند بیشتر از دیگران اتفاق می‌افتد. با این حال برای یافتن علت این اتفاق نیاز به بررسی بیشتر است.
گیجی به دلیل وجود مشکلی در گوش میانی بروز پیدا می کند. این اختلال منجر به:
- سبکی سر
- سرگیجه
- از دست دادن شنوایی یک گوش
- احساس صدای زنگ در یک یا دو گوش
- اختلال تمرکز بینایی
- از دست دادن تعادل
میشود.
نکات پژوهش
پژوهشگر این تحقیق به این نکته اشاره می کند که یکی از علل مشکلات گوش میانی، حرکت اسید معده و بازگشت آن به سمت گلو و شیپور استاش است.
البته باید به این نکته توجه داشت که این تحقیق در حد یک فرضیه بوده و به بررسی بیشتر نیاز دارد. شیپور استاش مجرای کوچک و باریکی است که گلو را به گوش میانی متصل می کند.
این لوله از گوش داخلی عبور کرده در حالی که حاوی مایعی است که به حفظ تعادل فرد منجر می شود.
به گفته محققان اختلال در عملکرد گوش میانی به واسطه حرکت اسید معده در شیپور استاش منجر به بروز علائم گیجی و سبکی سر خواهد شد. باز هم در این مورد انجام تحقیقات بیشتر از ضروری است.
گیجی گاهی به خاطر تنگی نفس ناشی از رفلاکس معده اتفاق می‌افتد. بازگشت اسید معده، مجرای تنفسی را دچار التهاب و سوزش کرده، در نتیجه فرد درگیر تنگی نفس می شود.
در صورتی که فرد اکسیژن کافی از طریق این مسیر دریافت نکند دچار گیجی خواهد شد. از طرفی سردرد هم یکی از علل است که فرد را دچار گیجی می کند.
بر اساس آماری که موسسه میگیرن آمریکا منتشر کرد ۳۰ تا ۵۰ درصد از افراد مبتلا به میگرن اغلب گیجی و عدم تعادل را هم تجربه می کنند.
رفلاکس معده، سردرد و ضعف
علائم مختلف رفلاکس خواب فرد را تحت تاثیر قرار می دهند. اگر فرد خواب کافی و با کیفیت نداشته باشد دچار ضعف خواهد شد.
محتویات معده در حالت نشسته و ایستاده، کف معده قرار گرفته، اما زمانی که فرد دراز کشید این مواد به سمت مری حرکت می کند.
بر اساس آماری که بنیاد اختلالات گوارشی ارائه داده ۴ نفر از هر ۵ نفر فرد مبتلا به رفلاکس معده بیشتر در ساعات شب علائم این بیماری را از خود بروز می دهند.
به علاوه ۷۵ درصد از افرادی که درگیر سوزش سر دل ناشی از رفلاکس معده هستند، خواب کافی و مناسب ندارند.
مطالعاتی که در سال ۲۰۱۷ انجام شد نشان می‌دهد که میان سردردهای تنشی و بی خوابی ارتباط مستقیمی وجود دارد. در واقع این یک ارتباط دو طرفه است، هم سردرد باعث بی خوابی خواهد شد و هم بی خوابی عامل سردرد است.
علائم رفلاکس معده
رفلاکس معده اغلب چنین علائمی خواهد داشت:
- درد قفسه سینه
- تهوع
- مشکل در بلعیدن
- درد هنگام بلعیدن غذا
- علائم سایر عوارض مثل سرفه های مزمن و گرفتگی صدا
تحقیقات اخیر در بررسی علائم رفلاکس معده اشاره به سر درد نداشته است.
درمان های خانگی برای رفع رفلاکس معده و سردرد
از آنجایی که ارتباط میان سردرد و رفلاکس معده هنوز به درستی شناسایی نشده و اطلاعات زیادی در این مورد در دسترس نیست، پرداختن به روش های درمانی کمی مشکل است.
اگر واقعاً ارتباطی میان این دو وجود داشته باشد به راحتی می توان با درمان رفلاکس معده، سردرد را هم تسکین داد، هرچند که این موضوع نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد.
بر اساس آنچه سازمان بهداشت انگلستان عنوان می کند با این روش ها میتوان رفلاکس را درمان کرد:
- خوردن وعده‌های غذایی زیاد به مقدار کم
- کاهش وزن در صورت چاقی
- پیدا کردن روش هایی برای حفظ آرامش
- بالا بودن سر و سینه هنگام خواب
- مصرف آنتی اسیدها
- مصرف مهارکننده های پمپ پروتون
از جمله روشهای خانگی موثر در این زمینه:
- مصرف مسکن
- نوشیدن آب
- استراحت
رفلاکس معده چطور درمان می شود؟
اگر ارتباطی میان رفلاکس اسید معده و سردرد وجود داشته باشد با برطرف کردن مورد اول، مورد دوم هم درمان خواهد شد. روش های درمان رفلاکس اسید معده شامل:
داروها
داروهای متعددی جهت درمان رفلاکس اسید معده و برطرف کردن علائم آن وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- آنتی اسیدها که علائم نه چندان جدی را درمان می کنند
- مهارکننده‌های که تولید اسید معده را کاهش می دهد
- مهارکننده پمپ پروتون که سطح اسید معده را کمتر خواهد کرد
جراحی
در صورتی که تغییر سبک زندگی و تجویز دارو تاثیری بر رفع رفلاکس اسید معده نداشته باشد، پزشک انجام عمل جراحی را توصیه می کند. از جمله جراحی هایی که در این مورد انجام می شود:
- عمل پلیکاسیون : در این جراحی مجرای اتصال مری به معده قدری تنگ تر می شود تا اسید معده فضای زیادی برای بازگشت به سمت گلو نداشته باشد.
- جراحی برای کاهش وزن
پیشگیری از سردرد ناشی از رفلاکس معده
در صورتی که میان رفلاکس معده و سردرد ارتباطی وجود داشته باشد می توان با کنترل علائم رفلاکس معده از بروز سردرد جلوگیری کرد، البته این ادعا نیاز به بررسی های تخصصی بیشتر دارد.
پرهیز از مصرف یکسری خوراکی ها
فردی که درگیر رفلاکس اسید معده است باید مصرف یکسری غذاها را کاهش داده یا کنار بگذارد. غذاها و نوشیدنی های که رفلاکس را تشدید میکند عبارتند از:
- غذاهای اسیدی مثل انواع مرکبات
- الکل
- شکلات
- قهوه
- کافئین
- غذاهای چرب و غذاهای تند
فعالیت های روزانه
انجام یک سری فعالیت ها در طول روز به کاهش و کنترل رفلاکس معده کمک میکند. فعالیت هایی مثل:
- کاهش وزن در افراد چاق
- بالا نگه داشتن سر و سینه هنگام خواب حدود ۶ تا ۸ اینچ
- پرهیز یا کاهش مصرف دخانیات
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورتی که رفلاکس معده با روش های گفته شده درمان نشود و مدت طولانی ادامه داشت باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
به علاوه اگر در کنار علائم رفلاکس معده با یکی از این موارد مواجه شدید حتما این مسئله را با پزشک در میان بگذارید:
- درد قفسه سینه
- کاهش اشتها
- استفراغ مداوم
- درد و مشکل در بلعیدن
- استفراغی که حاوی خون یا ذرات قهوه‌ای رنگ است
- مدفوع خونی یا تیره
- کاهش وزن غیرعادی
آزمایشگاه تخصصی کوثر با برخورداری از تجهیزات و پرسنل مجرب ، قادر به انجام خدمات نمونه گیری در منزل در مشهد می باشد.
آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 15189، ایزو 10002 و ایزو 9001 اتحادیه اروپا، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.
آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404
