آزمایش آنزیم های کبدی چیست و به چه علت تجویز می شود؟

برخی علائم نشان از بروز انواع بیماری‌های کبدی دارند، اما موردی که بسیار مهم است این است که برای تشخیص بیماری‌های کبدی باید آزمایش‌های لازم انجام شوند و صرفاً از روی وجود علائم نمی‌توان حکم به بروز بیماری داد. یکی از آزمایش‌هایی که برای تشخیص بیماری‌های کبدی مورد استفاده قرار می‌گیرد آزمایش آنزیم های کبدی است. در این نوشتار بر روی آزمایش آنزیم های کبدی متمرکز هستیم و به بررسی وضعیت آنزیم‌های کبدی در این آزمایش می‌پردازیم.

آنزیم‌های کبدی چیستند؟

پیش از پرداختن به آزمایش آنزیم های کبدی بهتر است به همراه یکدیگر مروری بر چیستی آنزیم‌های کبدی داشته باشیم.

آنزیم‌های کبدی در فعالیت کبد نقشی اساسی دارند. در واقع کبد به‌واسطه‌ی این آنزیم‌ها است که وظایف خود را انجام می‌دهد. این آنزیم‌ها عبارت اند از:

• Alanine transaminase) ALT)
• aspartate aminotransferase) AST)
• Alkaline phosphatase) ALP)
• Gamma-glutamyl transpeptidase) GGT)

آنزیم‌های کبدی در خود کبد فعالیت می‌کنند، اما گاه به سبب برخی بیماری‌های کبدی، این آنزیم‌ها از کبد خارج شده و وارد خون می‌شوند. در طی آزمایش خون، حتی یک آزمایش خون معمولی، تشخیص داده می‌شود که این آنزیم‌ها در خون وجود دارند.

انواع آزمایش آنزیم های کبدی

۱- آزمایش Alanine transaminase) ALT)

Alanine transaminase) ALT) یکی از آنزیم‌های کبد است که در متابولیسم پروتئین نقش دارد. این آنزیم در درون کبد فعالیت می‌کند و در صورتی که کبد با مشکلی مواجه شود مقداری از آن از کبد بیرون آمده و وارد خون می‌شود. بنابراین در صورتی که در آزمایش آنزیم های کبدی میزان این آنزیم بالا باشد احتمال وجود بیماری در کبد وجود دارد.

درصورتی‌که Alanine transaminase) ALT) بیش از ۲۵ IU/L (واحد بین‌المللی بر لیتر) در زنان و بیش از ۳۳ IU/L در مردان باشد، احتمال وجود بیماری کبد زیاد است و بنابراین باید فرد جهت تشخیص بیماری کبدی مورد بررسی قرار گیرد.

بالا بودن Alanine transaminase) ALT) می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌ها و اختلالات زیر باشد:

• زخم کبد یا همان سیروز کبدی
• التهاب کبد یا همان هپاتیت
• وجود آهن بیش از اندازه در بدن
• کمبود جریان خون در کبد
• سرطان کبدی
• تورم و التهاب پانکراس یا همان پانکراتیت

بیشتر بخوانید:آشنایی با انواع سرطان روده بزرگ و پولیپ روده

۲- آزمایش aspartate aminotransferase) AST)

آنزیم aspartate aminotransferase) AST) جز کبد ممکن است در قلب و یا سایر نقاط بدن نیز یافت شود. این آنزیم در صورت بروز مشکل در کبد وارد خون شده و بناراین در آزمایش آنزیم های کبدی سطح آن بالا نشان داده می‌شود. تشخیص بالا بودن آنزیم aspartate aminotransferase) AST) به تنهایی نمی‌تواند نشانه‌ای از احتمال وجود مشکلات کبد باشد بنابراین معمولاً آن را همراه با ALT در نظر می‌گیرند.

در صورتی که aspartate aminotransferase) AST) در آزمایش فرد بزرگسال بالای ۴۰ IU/L باشد فرد باید بیش‌تر مورد بررسی قرار گیرد.

بالا بودن این آنزیم همراه با آنزیم ALT می‌تواند نشانه‌ای از پانکراتیت، سیروز کبدی، مشکلات قلبی و هپاتیت باشد.

ضمناً انجام این آزمایش هیچ مشکل خاصی ندارد و به سادگی و طبق یک آزمایش خون معمولی قابل انجام است، هر چند که تا ۸ ساعت قبل از انجام آزمایش نباید چیزی خورده شود. مصرف الکل در روزهای قبل انجام این آزمایش ممنوع است.

۳- آزمایش Alkaline phosphatase) ALP)

این آنزیم نیز یکی از آنزیم‌های کبدی است. آنزیم ALP فقط در کبد یافت نمی‌شود بلکه در استخوان و مجرای صفراوی نیز وجود دارد. سطح بالای این آنزیم به همراه سایر آنزیم‌های کبدی خصوصاً ALT در آزمایش آنزیم های کبدی می‌تواند نشانه‌ای از وجود بیماری در کبد و یا استخوان باشد.

گفتنی است از آن‌جاکه بدن کودکان و نوجوانان در حال استخوان‌سازی است احتمال آن که در آزمایش این افراد سطح این آنزیم بالا باشد وجود دارد. همچنین در بدن زنان باردار نیز احتمالاً سطح این آنزیم بیش‌تر از سایر افراد معمولی است.

۴- آزمایش Gamma-glutamyl transpeptidase) GGT)

آنزیم Gamma-glutamyl transpeptidase) GGT) یکی دیگر از آنزیم‌های کبدی است که معمولاً آن را نیز در آزمایش آنزیم های کبدی همراه با سایر آنزیم‌ها در نظر می‌گیرند. به عنوان مثال در صورتی که سطح این آنزیم معمولی باشد ولی سطح آنزیم ALP  بالا باشد احتمال وجود بیماری‌های استخوانی زیاد است. در کل از آزمایش این آنزیم برای تشخیص بیماری‌های کبدی، بیماری‌های استخوانی و بیماری‌های صفراوی استفاده می‌شود. گفتنی است که ۸ ساعت پیش از انجام این آزمایش نباید چیزی خورده  یا نوشیده شود، البته به جز آب.

آزمایش آنزیم های کبدی چه زمان لازم است؟

این پزشک است که مشخص می‌کند که دقیقاً چه زمان باید از آزمایش آنزیم های کبدی استفاده شود، اما به طور کلی در صورتی‌که برخی از علائم بیماری‌های کبدی در فرد دیده شوند ممکن است این آزمایش تجویز شود. بنابراین نشانه‌های زیر می‌توانند موجب تجویز این آزمایش از سوی پزشک شوند:

• نبود اشتها
• کاهش وزن
• ادرار تیره
• زردی پوست و چشم‌ها
• خستگی
• ضعف
• ناراحتی‌های شکمی

پیش از آزمایش آنزیم های کبدی چه کارهایی باید انجام داد؟

در بالا و در حین صحبت در مورد هر یک از آزمایش‌های آنزیم‌های کبدی به برخی از این موارد اشاره شد. اما در کل پزشک قبل از انجام آزمایش به بیمار خواهد گفت که چه کارهایی باید قبل از انجام آزمایش انجام شوند چه کارهایی باید انجام نشوند. آزمایش آنزیم های کبدی باید به صورت ناشتا انجام شود و همچنین نباید حداقل یک روز قبل این آزمایش حتی ذره‌ای الکل مصرف شود.

در ضمن برخی داروها ممکن است بر روی تشخیص هر یک از آنزیم‌ها تأثیر داشته باشند، بنابراین قبل از آزمایش باید مصرف این داروها کنترل شود. در این مورد پزشک به طور دقیق راهنمایی خواهد کرد.

سخن آخر

آزمایش آنزیم های کبدی روشی مناسب برای تشخیص بالا بودن آنزیم‌های کبدی و در نتیجه تشخیص وجود برخی بیماری‌هاست. اما نکته‌ای که حتماً باید در نظر گرفته شود این است که همواره بالا بودن آنزیم‌های کبدی همراه با وجود بیماری در بدن نیست و گاه ممکن است یکی از این آنزیم‌ها در بدن بالا باشد و هیچ مشکلی هم در بدن وجود نداشته باشد.

 آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 15189، ایزو 10002 و ایزو 9001 اتحادیه اروپا، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.

آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404