همه چیز دررابطه با واسکولیت – قسمت دوم

در قسمت اول به توضیحاتی  دررابطه با بیماری واسکولیت ، انواع آن و علائم و نشانه هایش پرداختیم. در ادامه به چگونگی تشخیص این بیماری و درمان آن می پردازیم.

تشخیص واسکولیت

پزشک برای تشخیص این بیماری احتمالاً از سابقه پزشکی و معاینه بدنی استفاده خواهد کرد. پزشک ممکن است علاوه بر این موارد برای رد دیگر بیماری ها با علائم مشابه بیماری واسکولیت چندین آزمایش تشخیصی را نیز تجویز کند.

آزمایشات تشخیصی

این آزمایشات تشخیصی شامل موارد زیر می شود:

• آزمایش خون. در آزمایشات پزشک به دنبال بروز علائم التهابی مانند سطح بالای پروتئین واکنشی C خواهد بود. شمارش کامل گلبول های خونی می تواند بگوید که آیا تعداد گلبول های قرمز خون کافی است یا خیر. انواع آزمایش خون که به دنبال آنتی بادی های خاص مانند تست آنتی بادی های ضد سیتوپلاسمی ضد نوتروفیل هستند نیز می توانند به تشخیص واسکولیت کمک کنند.
• آزمایش ادرار. نتیجه این آزمایشات می تواند نشان دهنده وجود گلبول های قرمز یا پروتئین بیش از حد در داخل نمونه ادرار به دست آمده باشد. وجود گلبول قرمز یا پروتئین بیش از حد نشان دهنده بیماری خواهد بود.
• آزمایشات تصویربرداری. تکنیک های تصویر برداری غیر تهاجمی نیز می تواند به تشخیص رگ ها و اندام های دیگر بدن در اثر این بیماری کمک کند. همچنین پزشک می تواند از تصاویر به دست آمده برای بررسی میزان تأثیر گذاری درمان استفاده کند. آزمایشات تصویربرداری مورد استفاده برای واسکولیت شامل تصویر برداری اشعه ایکس، سونوگرافی، سی تی اسکن کامپیوتری، ام آر آی و برش نگاری با گسیل پوزیترون می شود.
• اشعه ایکس از رگ های خونی (آنژوگرافی). در این روش یک سوند انعطاف پذیر که بسیار شبیه به یک نی نازک است وارد شریان را رگ های بزرگ خونی قرار خواهد گرفت. سپس یک رنگ مخصوص به داخل سوند تزریق می شود تا بعد از پر شدن سرخرگ یا ورید تصویر برداری اشعه ایکس صورت پذیرد. در نتیجه استفاده از رنگ حاشیه رگ های خونی در تصاویر گرفته شده به خوبی مشخص خواهند بود.
• بیوپسی. بیوپسی نوعی عمل جراحی است که در آن پزشک نمونه کوچکی از بافت ناحیه آسیب دیده بدن را خارج کرده و سپس بافت برداشته شده را از نظر وجود علائم بیماری مورد بررسی قرار خواهد داد.

درمان واسکولیت

درمان این بیماری با هدف کنترل التهاب با داروها و برطرف کردن بیماری های زمینه ای احتمالی که باعث بروز واسکولیت شده، انجام خواهد گرفت. درمان واسکولیت ممکن است به صورت دو مرحله انجام شود. بدین معنی که در مرحله اولیه ابتدا التهاب را متوقف کرده و سپس در مرحله ثانویه از عود مجدد بیماری جلوگیری خواهند کرد. هر دو مرحله درمان واسکولیت شامل استفاده از داروهای تجویزی می شود. انتخاب نوع داروها و مدت زمان نیاز به مصرف آنها بستگی به نوع واسکولیت، اندام های درگیر و سلامت فرد بستگی خواهد داشت.

بعضی از افراد بعد از درمان شاهد بهبود بوده ولی بعداً علائم مجدداً عود پیدا می کند. برخی دیگر نیز ممکن است هیچ گاه شاهد بهبود علائم این بیماری نبوده و برای کاهش علائم به درمان دائمی نیاز داشته باشند.

داروها برای درمان واسکولیت

پزشک ممکن است برای درمان بیماری واسکولیت داروی کورتیکواستروئید مانند پردنیزون یا متیل پردنیزولون (Medrol) را با هدف کمک به کنترل التهاب تجویز کند. عوارض جانبی مصرف کورتیکواستروئیدها نیز می تواند شدید باشد، به خصوص اگر برای مدت طولانی این داروها را مصرف کنید. عوارض جانبی احتمالی این بیماری شامل افزایش وزن، دیابت و نازک شدن استخوان (پوکی استخوان) می شود.  درصورتی که برای درمان به مصرف طولانی داروی کورتیکواستروئید نیاز داشته باشید، به احتمال زیاد کمترین مقدار ممکن این دارو برای شما تجویز خواهد شد.

سایر داروهای مؤثر برای کنترل التهاب نیز ممکن است همراه با داروهای کورتیکواستروئید تجویز شوند تا دوز داروهای کورتیکواستروئیدها با سرعت بیشتری قابل کنترل باشد. این داروها بعضاً به معنای صرفه جویی در استروئیدها بوده و ممکن است شامل داروهایی مثل آنزیم متوترکسات (Trexall)، آزاتیوپرین (ایموران ، آزازان)، مایکوفنولات (سلوپس) یا سیکلوفسفامید شود. داروی خاص مورد نیاز برای درمان فرد بستگی به نوع و شدت واسکولیت، اندام هایی درگیر شده و بیماری های زمینه ای دیگر بستگی خواهد داشت. باتوجه به نوع واسکولیت نیز ممکن است روش های درمانی بیولوژیکی مانندrituximab یا توکیلیزوماب (Actemra) توصیه شود.

عمل جراحی برای درمان واسکولیت

گاهی اوقات واسکولیت باعث می شود که تا برآمدگی (آنوریسم) در دیواره رگ های خونی شکل بگیرد. درمان این برآمدگی ها از جمله علائمی است که ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد. البته شریان های مسدود شده نیز ممکن است نیاز به درمان جراحی داشته باشند.

حمایت و پشتیبانی

یکی از بزرگترین چالش ها برای زندگی با واسکولیت ممکن است مقابله با عوارض داروهای مصرفی باشد.

پیشنهادات زیر ممکن است در این شرایط به کمک شما بیاید:

• بیماری خود را درک کنید. همه چیز را در مورد واسکولیت و درمان آن یاد بگیرید. عوارض جانبی احتمالی داروهای مصرف شده را بدانید و در مورد هرگونه تغییر در وضعیت سلامتی خود با پزشک صحبت کنید.
• برنامه درمانی خود را دنبال کنید. برنامه درمانی شما ممکن است شامل مراجعه منظم به پزشک یا انجام آزمایشات مختلف باشد که بهتر است از آن ها آگاهی کامل داشته و آن ها را به موقع انجام دهید.
• یک رژیم غذایی سالم انتخاب کنید. خوب غذا خوردن می تواند به جلوگیری از مشکلات احتمالی ناشی از داروهای مصرفی مانند نازک شدن استخوان ها، فشار خون بالا و دیابت کمک کند. رژیمی را انتخاب کنید که سرشار از میوه، سبزیجات تازه، غلات کامل ، لبنیات کم چرب و گوشت و ماهی بدون چربی باشد. اگر داروی کورتیکواستروئیدی مصرف می کنید، در مورد نیاز به مصرف مکمل ویتامین D یا کلسیم با پزشک مشورت کنید.
• واکسیناسیون منظم دریافت کنید. واکسیناسیون های مورد نیاز و به روز مانند آنفولانزا و ذات الریه، می تواند به جلوگیری از بروز مشکلاتی مثل عفونت که در نتیجه مصرف دارو به وجود می آید، کمک کند. در مورد واکسیناسیون با پزشک خود صحبت کنید.
• دنبال پشتیبانی و حمایت باشید. بهتر است از خانواده و دوستان برای کنار آمدن با شرایط به وجود آمده ناشی از این بیماری کمک بگیرید. اگر فکر می کنید صحبت با افراد دیگر مبتلا به واسکولیت ممکن است برایتان مؤثر باشد، بهتر است در جلسه گروه های مربوط به این بیماران شرکت کرده و با آن ها در مورد بیماری صحبت کنید.

ورزش و واسکولیت 

ورزش منظم هوازی مانند پیاده روی می تواند به جلوگیری از پوکی استخوان، فشار خون بالا و دیابت نشای از مصرف کورتیکواستروئیدها کمک کند. همچنین ورزش برای قلب و ریه های شما نیز مفید خواهد بود. علاوه بر این بسیاری از افراد متوجه می شوند که ورزش باعث بهبود روحیه و احساس کلی آنها نسبت به زندگی خواهد شد. اگر عادت ندارید ورزش کنید، به آرامی این کار را شروع کرده و به تدریج مدت زمان ورزش را بیشتر کنید. پزشک شما می تواند به شما در برنامه ریزی یک برنامه ورزشی مناسب برای شما کمک کند.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

احتمالاً بعد از بروز علائم و نشانه های نگران کننده این بیماری به پزشک عمومی مراجعه خواهید کرد. پزشک نیز در صورت احتمال ابتلای شما به واسکولیت، شما را به پزشک متخصص عضلات و مفاصل (روماتولوژیست) ارجاع خواهد داد.

البته متخصصان گوناگونی می توانند به درمان مؤثر این بیماری کمک کنند:

• پزشکان بافت مشترک و همبند (روماتولوژیست)
• پزشکان مغز و سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب)
• پزشکان چشم (چشم پزشکی)
• پزشکان قلب (متخصص قلب)
• پزشکان بیماریهای عفونی
• پزشکان کلیه (نفرولوژیست ها)
• پزشکان ریه (ریه)
• پزشکان پوست (متخصص پوست)
• پزشکان دستگاه ادراری

از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه بوده و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید.

بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:

• لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.
• اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.
• لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.
• دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقات به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
• سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان رسیده و قصد پرسیدن آن ها از پزشک را دارید را یادداشت کرده و همراه خود به مطب ببرید.

نتیجه گیری

واسکولیت التهاب رگ های خونی است که باعث ایجاد تغییر در دیواره رگ های خونی از جمله ضخیم شدن، ضعیف شدن، باریک شدن یا زخم شدن آن ها خواهد شد. این تغییرات به وجود آمده ممکن است جریان خون فرد مبتلا محدود کرده و در نتیجه باعث آسیب به اندام و بافت ها شود.

علائم و نشانه های دیگر واسکولیت معمولاً مربوط به نوع خاص آن خواهد بود. علائم این بیماری به سرعت ظاهر خواهد شد. علت دقیق بروز بیماری واسکولیت هنوز مشخص نیست. برخی از انواع آن مربوط به آرایش ژنتیکی فرد بوده و برخی از انواع دیگر آن ناشی از حمله اشتباه سیستم ایمنی بدن به سلول رگهای خونی است. درمان این بیماری با هدف کنترل التهاب با داروها و برطرف کردن بیماری های زمینه ای احتمالی که باعث بروز واسکولیت شده، انجام خواهد گرفت.