سارکوئیدوز (Sarcoidosis) نوعی بیماری است، که بواسطه آن در اندام های مختلف بدن انبوهی از سلول‌های التهابی تشکیل می‌شوند، و باعث التهاب در اندام می شوند. سارکوئیدوز می تواند به واسطه پاسخ سیستم ایمنی بدن به مواد خارجی؛ همچون ویروس‌ها، باکتری‌ها یا مواد شیمیایی ایجاد شود. ولی با این حال هنوز علت دقیق بروز سارکوئیدوز مشخص نیست. از این رو برخی از افراد تا زمان شدید شدن این بیماری، اصلا از وجود آن خبر ندارند.
بیماری سارکوئیدوز چیست؟
سارکوئیدوز نوعی بیماری التهابی است، که اندام‌های مختلف بدن مخصوصاً ریه‌ها و غدد لنفاوی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در افراد مبتلا به این بیماری توده‌های غیرطبیعیِ متشکل از بافت‌های ملتهب، در اندام‌های خاصی از بدن تشکیل می‌شوند. این توده‌ها می توانند ساختار طبیعی و احتمالاً عملکرد اندام آسیب دیده را تغییر دهند.
کارشناسان فکر می‌کنند این بیماری نتیجه پاسخ سیستم ایمنی بدن به ماده‌ای ناشناخته است. برخی تحقیقات نشان می‌دهند عوامل عفونی، مواد شیمیایی، گرد و غبار و واکنش غیر طبیعی بالقوه به پروتئین‌های بدن، می‌تواند عامل ایجاد التهاب در افرادی باشد که از نظر ژنتیکی مستعد هستند.
علت بیماری سارکوئیدوز
پزشکان علت دقیق سارکوئیدوز را نمی‌دانند. به نظر می‌رسد برخی از افراد استعداد ژنتیکی برای ابتلا به این بیماری را دارند و می توانند توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها، گرد و غبار یا مواد شیمیایی مبتلا شوند. این بیماری باعث واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن انسان می‌شود، سلول‌های ایمنی بدن به صورت التهابی به نام گرانولوما، شروع به جمع شدن می‌کنند. با تجمع گرانولوماها در اندام، عملکرد آن اندام تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
با اینکه علت این بیماری ناشناخته است، ولی به هر حال هر کسی ممکن است به سارکوئیدوز مبتلا شود. عواملی که ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند عبارتند از:
- سن و جنسیت: سارکوئیدوز می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما اغلب بین سنین ۲۰ تا ۶۰ سال بیشتر اتفاق می‌افتد. طبق تحقیقات، زنان به نسبت مردان کمی بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. همچنین در بین افرادی با نژاد آفریقایی و اروپای شمالی، شیوع بیشتری دارد.
- سابقه خانوادگی: اگر فردی در خانواده شما به سارکوئیدوز مبتلا شده باشد، احتمال ابتلا به این بیماری برای سایر اعضا خانواده بیشتر است.
علائم بیماری سارکوئیدوز
علائم و نشانه های سارکوئیدوز بسته به اینکه کدام اندام تحت تاثیر قرار گرفته باشد، متفاوت هستند. سارکوئیدوز گاهی به تدریج ایجاد می‌شود و علائمی را به وجود می‌آورد که سال‌ها ادامه دارند. در موارد دیگر، علائم به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند، و سپس به همان سرعت از بین می‌روند. بسیاری از افراد مبتلا به سارکوئیدوز هیچ علائمی ندارند، بنابراین بیماری فقط در صورت عکسبرداری از قفسه سینه ممکن است کشف شود. در ادامه علائم مختلف این بیماری را به طور دسته‌بندی شده برای شما شرح می‌دهیم:
علائم عمومی سارکوئیدوز
- خستگی
- تورم غدد لنفاوی
- کاهش وزن
- درد و تورم در مفاصل، مانند مچ پا
علائم ریه
- سرفه خشک مداوم
- تنگی نفس
- خس خس نفس
- درد قفسه سینه
علائم پوستی
- جوش و برجستگی‌های قرمز یا بنفش مایل به قرمز در مچ پا
- ایجاد زخم (ضایعات) در بینی، گونه‌ها و گوش‌ها
- تیره‌تر یا روشن‌تر شدن مناطقی از پوست
علائم چشم
- تاری دید
- چشم درد
- سوزش، خارش یا خشکی چشم
- قرمزی شدید
- حساسیت به نور
علائم قلب
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- غش کردن (سنکوپ)
- خستگی
- ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
- ضربان قلب سریع یا تکان دهنده (تپش قلب)
- تورم ناشی از مایعات اضافی
سارکوئیدوز همچنین می‌تواند بر متابولیسم کلسیم، سیستم عصبی، کبد و طحال، عضلات، استخوان‌ها و مفاصل، کلیه‌ها، غدد لنفاوی یا هر اندام دیگری تاثیر بگذارد. در صورت داشتن علائم زیر، از آنجاییکه بسیار خطرناک هستند، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
- مشکلات تنفسی
- تپش قلب
- تغییر در بینایی یا از دست دادن بینایی
- چشم درد
- حساسیت به نور
- بی حسی صورت
عوارض بیماری سارکوئیدوز
اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، عارضه‌ای را تجربه نمی‌کنند. با این حال، سارکوئیدوز می‌تواند به یک بیماری مزمن یا طولانی مدت تبدیل شود. عوارض احتمالی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- ریه: سارکوئیدوز ریوی درمان نشده می‌تواند منجر به زخم دائمی در ریه‌ها شود، تنفس را دشوار می‌کند و گاهی باعث فشار خون بالا می‌شود.
- چشم: بیماری سارکوئیدوز چشمی، بر روی هر قسمت از چشم شما تاثیر می‌گذارد و ممکن است باعث آسیب به شبکیه شود، که در نهایت باعث کوری می‌شود. در برخی موارد می‌تواند آب مروارید و گلوکوم را به وجود بیاورد.
- کلیه: سارکوئیدوز می‌تواند بر نحوه کنترل کلسیم در بدن تاثیر بگذاردف که نهایتاً منجر به سنگ کلیه می‌شود و عملکرد کلیه را کاهش می‌دهد.
- قلب: سارکوئیدوز قلب منجر به ایجاد گرانولوم در قلب می‌شود، که می‌تواند ریتم قلب، جریان خون و عملکرد طبیعی قلب را مختل کند. در موارد نادر، این مورد ممکن است منجر به مرگ شود.
- سیستم عصبی: تعداد کمی از افراد مبتلا به این بیماری، هنگام ایجاد گرانولوم در مغز و نخاع، دچار مشکلات مربوط به سیستم عصبی مرکزی می‌شوند. به عنوان مثال، التهاب در اعصاب صورت می‌تواند باعث فلج صورت شود.
راه های تشخیص سارکوئیدوز
ممکن است تشخیص سارکوئیدوز دشوار باشد. زیرا علائم آن زیاد هستند و می‌تواند شبیه سایر بیماری‌ها مانند آرتروز یا سرطان باشد. پزشک آزمایش‌های مختلفی را برای تشخیص انجام می‌دهد. وی ابتدا معاینه بدنی انجام می‌دهد تا موارد زیر را بررسی کند:
- برآمدگی‌های پوستی یا بثورات
- پیدا کردن غدد لنفاوی متورم
- گوش دادن صدای قلب و ریه
- بزرگ شدن کبد یا طحال
گاهی بر اساس یافته‌های معاینات بدنی، باید آزمایش بیماری سارکوئیدوز از طریق دستگاه‌های زیر صورت بگیرد:
- اشعه ایکس قفسه سینه، برای بررسی گرانولوم و تورم غدد لنفاوی استفاده می‌شود.
- سی تی اسکن قفسه سینه، نوعی آزمایش تصویربرداری است که از قفسه سینه و به صورت مقطعی عکس می‌گیرد.
- آزمایش عملکرد ریه، می‌تواند به دکتر کمک کند تا تعیین کنید که آیا ظرفیت ریه فرد تحت تأثیر قرار گرفته است یا خیر.
- نمونه‌برداری، که شامل گرفتن نمونه‌ای از بافت است که می‌تواند از نظر گرانولوم بررسی شود.
- آزمایش خون که برای بررسی عملکرد کلیه و کبد تجویز می‌شود.
راه های درمان سارکوئیدوز
هم اکنون هیچ درمانی برای سارکوئیدوز وجود ندارد. با این حال، نشانه‌های عنوان شده اغلب بدون درمان بهبود می‌یابند. اگر التهاب شدید باشد، پزشک ممکن است داروهایی را برای شما تجویز کند. این داروها می‌توانند شامل داروهای کورتیکواستروئید یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن باشند. تمامی این‌ها به کاهش التهاب کمک می‌کنند.
اگر چشم‌ها، ریه، قلب و سیستم عصبی تحت تاثیر قرار گرفته باشند، داروهای مختلفی تجویز می‌شوند و طول هر نوع درمان نیز متفاوت خواهد بود. شاید برخی افراد برای یک تا دو سال به مصرف دارو نیاز داشته باشند و برخی دیگر مجبور باشند تا برای مدت طولانی‌تری این داروها را استفاده کنند.
زندگی آینده فرد مبتلا به سارکوئیدوز
به طور کلی، چشم انداز طولانی مدت برای افراد مبتلا به سارکوئیدوز خوب است. بسیاری از مردم زندگی نسبتا سالم و فعالی دارند. با درمان یا بدون آن، علائم معمولا طی ۲ سال بهبود می‌یابند. در برخی موارد، سارکوئیدوز می‌تواند به یک بیماری طولانی مدت تبدیل شود. اگر در کنار آمدن با آن مشکل دارید، حتما باید از یک روان‌درمانگر هم مشاوره بگیرید.
آزمایشگاه تخصصی کوثر با برخورداری از تجهیزات و پرسنل مجرب ، قادر به انجام خدمات نمونه گیری در منزل در مشهد می باشد.
نتیجه‌گیری
در حال حاضر هیچ درمانی برای سارکوئیدوز وجود ندارد، اما اکثر افراد بدون هیچ درمانی یا فقط با راه‌هایی آسان‌تر بهبود می‌یابند. با این حال، ممکن است سارکوئیدوز سال‌ها طول بکشد و باعث آسیب جدی به اعضای بدن شود. در نتیجه، به سادگی از نشانه‌های آن عبور نکنید، و در صورت مشاهده علائم حتماً به پزشک مراجعه کنید.
آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 15189، ایزو 10002 و ایزو 9001 اتحادیه اروپا، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.
آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404
