بلوغ پدیده‌ای طبیعی درروند تکاملی زندگی هر فرد است و زمانی اتفاق می‌افتد که هورمون‌های ترشح‌شده از غدد جنسی (بیضه و تخمدان) افزایش یابد و این افزایش هورمون‌های جنسی به دنبال افزایش هورمون‌های هیپوفیزی می‌باشد که به‌نوبه خود تحت تأثیر هورمون پیشتاز ترشح‌شده از هیپوتالاموس است.
درنتیجه این افزایش سطح هورمونی، تغییرات ظاهری بلوغ ایجاد می‌شود و درصورتی‌که این تغییرات در سنین کمتر از ۸ سال در دخترها و 9 سال در پسرها تظاهر یابد تحت عنوان بلوغ زودرس بیان می‌شود. بلوغ زودرس نه‌تنها سبب ظهور علائم ثانویه جنسی می‌شود بلکه افزایش رشد قدی و پیشرفت سن استخوانی را ایجاد کرده و منجر به بسته شدن زودرس اپی فیزها و کوتاهی قد نهایی می‌گردد. لازم به ذکر است شیوع و میزان ابتلای دختران از پسران بالاتر می‌باشد.
انواع بلوغ زودرس:
بلوغ زودرس به دو گروه عمده تقسیم می‌شود: بلوغ زودرس حقیقی (مرکزی) و بلوغ زودرس کاذب یا محیطی.
بلوغ زودرس حقیقی با فعال شدن محور بلوغ (غدد هیپوتالاموس، هیپوفیزو غدد جنسی) همراه است و ممکن است عوامل پاتولوژیک مغزی مانند غدد مغزی، التهاب و عفونت، ضربه، شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و یا در بعضی موارد کم کاری تیروئید عامل ایجادکننده آن باشد و یا علل آن ناشناخته (ایدیوپاتیک) باشد.
بلوغ زودرس مرکزی یا حقیقی در بیش از 80% از دختران (جنس مؤنث) اغلب ناشناخته یا ایدوپاتیک و در بیش از 50% پسران (جنس مذکر) با علت زمینه‌ای شناخته‌شده همراه می‌باشد.
بلوغ زودرس محیطی یا کاذب به علت ترشح هورمون‌های جنسی بدون تحریک گنادوتروپین های هیپوفیزی ایجاد می‌شود و علل ایجادکننده آن شامل موارد زیر می‌باشد:
- ترشح غیرطبیعی گنادوتروپین ها (تومورهای مولد hCG در پسرها)
- ترشح هورمون‌های جنسی (هایپرپلازی مادرزادی آدرنال، تومور آدرنال یا گناد)
- جهش‌هایی که بر روی تولید هورمون‌های گنادی تأثیر می‌گذارند (جهش‌های فعال‌کننده گیرنده LH در پسرها و جهش‌های فعال‌کننده پروتئین G در سندرم مک کیون آلبرایت)
- کم‌کاری یا هایپوتیروئیدی مزمن به علت اثر تحریکی TSH برگیرنده FSH در تخمدان که این سندرم به‌وسیله درمان مناسب با هورمون‌های تیروئیدی بهبود می‌یابد.
تشخیص بلوغ زودرس بسیار مهم می‌باشد زیرا هم ازنظر جسمی و هم ازلحاظ روحی کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بررسی‌های مختلفی برای تشخیص بلوغ زودرس وجود دارد که شامل تست‌های فیزیکی، آزمایشگاهی، سونوگرافی از تخمدان‌ها و شکم، تست اشعه ایکس دست و مچ دست کودک (نشان‌دهنده سن مغز استخوان است) و در بعضی موارد MRI می‌شود.
آزمایش‌های تشخیصی بلوغ زودرس
این آزمایش‌ها شامل تست‌های هورمونی می‌باشد.
آزمایش هورمون FSH:
FSH یا هورمون تحریک‌کننده فولیکول، هورمونی است که در تولیدمثل در زنان و مردان نقش دارد. افزایش غیرطبیعی این هورمون در بلوغ زودرس دیده می‌شود.
آزمایش هورمون LH:
هورمون LH یا هورمن لوتئینه کننده در تولیدمثل نقش دارد. این هورمون در رشد و بلوغ اندام‌های جنسی و ایجاد صفات ثانویه جنسی مؤثر می‌باشد. همچنین منجر به آزاد شدن تخمک از تخمدان (تخمک‌گذاری) در زنان یا ساخت و ترشح هورمون تستوسترون در مردان می‌شود. افزایش غیرطبیعی این هورمون در بلوغ زودرس دیده می‌شود.
آزمایش هورمون تستوسترون (Testosterone):
تستوسترون هورمون جنسی اصلی در مردان می‌باشد و در دوره بلوغ جنسی در پسران افزایش می‌یابد. عامل اصلی و مسئول بروز صفات جسمی (فیزیکی) مردانه در این دوران به شمار می‌آید. تستوسترون هم در خون مردان و هم در خون زنان وجود دارد. این آزمایش به‌منظور بررسی و تشخیص بلوغ زودرس انجام می‌شود.
آزمایش هورمون 17–هیدروکسی پروژسترون (OH Progesterone-17):
این هورمون به‌عنوان بخشی از فرآیند ساخت هورمون کورتیزول توسط غدد فوق کلیه (آدرنال)، تخمدان‌ها، بیضه‌ها و جفت تولید می‌شود و همراه با بعضی از آنزیم‌ها و پروتئین‌ها به هورمون کورتیزول تبدیل می‌شود. سطوح بالای این هورمون در خون نشان‌دهنده یک بیماری ارثی به نام هایپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) می‌باشد که در آن تولید کورتیزول و آلدوسترون کاهش‌یافته و تولید هورمون جنسی مردانه (آندروژن) افزایش می‌یابد. این آزمایش برای بررسی سندروم تخمدان پلی کیستیک، بلوغ زودرس، ناباروری و همچنین به‌عنوان یکی از آزمایش‌های غربالگری نوزادان انجام می‌شود.
هورمون رشد یا GH:
هورمون رشد یا سوماتوتروپین (Somatropin) توسط غدهٔ هیپوفیز ساخته می‌شود و در تنظیم رشد اندام‌های مختلف بدن از بدو تولد تا انتهای بلوغ نقش دارد. کمبود این هورمون در جوانانی که دچار تأخیر در بلوغ جنسی، کوتاه‌قامتی و یا سایر نقایص رشد شده‌اند، دیده می‌شود. همچنین این آزمایش برای تشخیص بلوغ زودرس نیز کاربرد دارد.
استرادیول:
استرادیول یکی از هورمون‌های جنسی اصلی در زنان محسوب می‌شود. این هورمن محرک رشد رحم و سینه‌ها در زنان می‌باشد. هورمن استرادیول در مردان به میزان بسیار کمتری، در رشد مؤثر است. سطوح بالای استرادیول می‌تواند نشان‌دهنده بلوغ زودرس در دختران و بلوغ دیررس در پسران باشد.
آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 15189، ایزو 10002 و ایزو 9001 انگلستان، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.
آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404
