یکی از سوالاتی که درباره‌ی بیماری سنگ کلیه برای مردم پیش می‌آید این است که سنگ کلیه چگونه در بدن ما به وجود می‌آید و آیا امکان دارد در خطر ابتلا به تشکیل سنگ کلیه باشم؟ در مقاله «تشکیل سنگ کلیه و علایم بیماری سنگ کلیه »به این پرسش‌ها و نگرانی‌های شما به طور کامل پاسخ دهیم.
علل به وجود آمدن سنگ کلیه در بدن انسان
گزینه‌های زیر عللی هستند است که احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهند. مروری بر هر کدام از آنها خواهیم داشت.
حجم ادرار پایین
یکی از عللی که احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهد، حجم پایین ادرار است.
حجم پایین ادرار ممکن است بر اثر کمبود آب بدن (از دست دادن مایعات بدن) به دلیل ورزش، فعالیت‌های بدنی یا زندگی در آب‌وهوایی گرم یا نوشیدن مایعات کم باشد. وقتی حجم ادرار کم باشد، ادرار غلیظ شده و به رنگ تیره درمی‌آید.
ادرار غلیظ در واقع بدین معناست که مایعات کمتری برای انحلال نمک موجود در ادرار وجود دارد.
اما در مقابل، با مصرف مایعات زیاد، نمک موجود در ادرار رقیق می‌شود. این کار می‌تواند احتمال تشکیل سنگ کلیه را کاهش دهد.
بزرگسالانی که سنگ کلیه دارند، باید مایعات کافی بنوشند تا حداقل ۲٫۵ لیتر (معادل نصف گالون) ادرار در شبانه‌روز داشته باشند.
رژیم غذایی یکی از علل به وجود آمدن سنگ کلیه
رژیم غذایی نیز می‌تواند روی احتمال تشکیل سنگ کلیه اثر بگذارد. یکی از دلایل شایع تشکیل سنگ کلیه از نوع کلسیمی، وجود مقادیر بالای کلسیم در ادرار است.
بالا بودن میزان کلسیم در ادرار ممکن است ناشی از نحوه‌ی کنترل و مدیریت کلسیم در بدن باشد. از این جهت، می‌تواند هیچ ارتباطی به میزان کلسیم دریافتی بدن نداشته باشد.
به همین دلیل، کاستن از میزان کلسیم مصرفی در رژیم غذایی به ندرت مانع از تشکیل سنگ کلیه می‌شود.
همین‌طور تحقیقات علمی نشان دادند که کاستن از کلسیم در رژیم غذایی می‌تواند برای سلامتی استخوان‌های بدن مضر باشد و احتمال تشکیل سنگ کلیه را نیز افزایش دهد.
پزشکان نیز عموما به بیماران خود توصیه نمی‌کنند به منظور کاهش کلسیم ادرار از مصرف کلسیم خودداری کنند. با این حال، مصرف کلسیم نیز نباید زیاد از حد باشد.
پزشک معالج ممکن است در صورت صلاح‌دید در عوض کاستن از کلسیم در رژیم غذایی، با کاستن از میزان دریافت سدیم (نمک) کلسیم ادرار را کاهش دهد.
نمک زیاد در رژیم غذایی احتمال تشکیل سنگ کلیه از نوعی کلسیمی را افزایش می‌دهد. وقتی نمک زیادی به ادرار منتقل می‌شود، از بازجذب کلسیم در ادرار و انتقال به خون جلوگیری می‌کند.
کاهش مصرف نمک در رژیم غذایی، کلسیم ادرار را نیز کاهش می‌دهد و احتمال تشکیل سنگ‌های کلیه از نوع کلسیمی را کمتر می‌کند.
از آنجایی که اگزالات، ماده متشکله‌ی، متداول‌ترین نوع سنگ کلیه است، خوردن غذاهای سرشار از اگزالات می‌تواند احتمال تشکیل این نوع سنگ‌های کلیه را افزایش دهد.
رژیم غذایی سرشار از پروتئین حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی، مرغ و غیره می‌تواند سطح اسید موجود در بدن و ادرار را بالا ببرد. مقادیر زیاد اسید نیز موجب می‌شود تشکیل سنگ‌های کلیه از نوع اگزالات کلسیمی و اسید اوریکی راحت‌تر شود.
تجزیه گوشت در بدن به اسید اوریک نیز می‌تواند احتمال تشکیل سنگ‌های کلیه از نوع اگزالات کلسیمی و اسید اوریکی را افزایش دهد.
نقش مشکلات روده در ایجاد سنگ کلیه
برخی مشکلات روده که موجب اسهال (مانند بیماری کرون یا کولیت زخمی) یا جراحی (مانند عمل بای پس معده) می‌شوند می‌توانند خطر تشکیل سنگ کلیه از نوع اگزالات کلسیمی را بالا ببرند.
اسهال باعث می‌شود که بدن حجم زیادی از مایعات بدن را از دست بدهد و در نتیجه حجم ادرار نیز کاهش یابد.
همین‌طور ممکن است که بدن اگزالات اضافی از روده جذب کرده و در نتیجه باعث بالا رفتن میزان اگزالات در ادرار شود. ادرار کم و مقدار زیاد اگزالات موجود در آن می‌تواند موجب تشکیل سنگ کلیه از نوع اگزالات کلسیمی شود.
چاقی
چاقی نیز می‌تواند احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد. بدن افراد چاق ممکن است سطح اسید موجود در ادرار تغییر کرده و همین نیز (چنانچه در سطرهای قبل گفته شد) باعث تشکیل سنگ کلیه شود.
ابتلا به برخی بیماری‌ها
ابتلا به برخی بیماری‌ها احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهند. رشد غیرطبیعی یک یا چند غده پاراتیروئید که سطح سوخت و ساز کلسیم را کنترل می‌کنند، می‌تواند باعث بالا رفتن سطح کلسیم در خون و ادرار شده و همین نیز منجر به تشکیل سنگ کلیه شود.
بیماری دیگری مانند «اسیدوز توبولی کلیوی » که در آن اسید بدن افزایش می‌یابد، احتمال تشکیل سنگ کلیه از نوع فسفات کلسیمی را بالا میبرد.
برخی از اختلالات نادر و ارثی نیز می‌تواند باعث تشکیل انواع خاصی از سنگ‌های کلیه شود. نمونه‌ی آن «بیماری سیستینوریا» است. در این بیماری بازجذب اسیدهای آمینه سیستین ادرار مختل شده و سطح این مواد در ادرار بالا می‌رود.
دیگر بیماری «هیپراگزالوری اولیه» است که در آن کبد اگزالات زیادی به‌وجود آورده و باعث افزایش غلظت اگزالات در ادرار می‌شود.
داروها
برخی داروها و مکمل‌های کلسیم و ویتامین ث ممکن است احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند. از این رو، توصیه می‌شود، تمام داروها و مکمل‌های غذایی که مصرف می‌کنید را به پزشک معالج خود اطلاع دهید، چرا که برخی از این داروها و مکمل‌ها می‌توانند احتمال تشکیل سنگ کلیه را بالا ببرند.
در همین حال، مصرف هیچکدام از داروها و مکمل‌های خود را مگر به دستور پزشک قطع نکنید.
سابقه خانوادگی
در صورتی که فرد سابقه خانوادگی سنگ کلیه داشته باشد، به عنوان مثال یکی از بستگان درجه اول مانند والدین یا خواهر و برادر قبلا سنگ کلیه داشته‌اند، احتمال تشکیل سنگ کلیه در او نیز بسیار بیشتر است.
علایم و نشانه‌های بیماری سنگ کلیه
سنگ‌های کلیه عموما هیچ نشانه و علایم خاصی ندارند و به همین دلیل نیز به‌درستی تشخیص داده نمی‌شوند. وقتی سنگ از کلیه خارج می‌شود، از طریق مجرای ادراری به مثانه می‌رود.
در اغلب این موارد نیز سنگ کلیه در مجرای ادراری گیر می‌کند. وقتی که سنگ جریان ادرار از کلیه را قطع می‌کند، باعث وَرم کلیه شده و معمولا درد بسیار شدیدی را به وجود می‌آورد.
شایع‌ترین علایم سنگ کلیه
برخی از شایع‌ترین علایم سنگ کلیه عبارتند از:
- درد شدید و گرفتگی در ناحیه پشت و پهلو که اغلب به سمت پایین شکم یا کشاله ران کشیده می‌شود. برخی از خانم‌ها گزارش دادند که این درد حتی از درد زایمان نیز شدیدتر است. درد در اغلب موارد به‌صورت ناگهانی شروع شده و اکثرا هم حالت موجی دارد. این درد با تلاش برای دفع سنگ، می‌گیرد و وِل می‌کند.
- حسِ نیاز شدید به تخلیه ادرار
- ادرار بیش از حد معمول و سوزش در هنگام ادرار
- ادرار تیره یا قرمز رنگ به دلیل وجود خون. در برخی موارد مقادیر کمی گلبول قرمز در ادرار وجود دارد که با چشم غیر مسلح قابل دیدن نیست.
- حالت تهوع یا استفراغ
- آقایان ممکن است در نوک آلت تناسلی خود احساس درد داشته باشند.
آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 15189، ایزو 10002 و ایزو 9001 اتحادیه اروپا، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.
آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404
آزمایشگاه تخصصی کوثر با برخورداری از تجهیزات و پرسنل مجرب ، قادر به انجام خدمات نمونه گیری در منزل در مشهد می باشد.
