آزمایش MCH خون چیست؟

MCH یک واژه مخفف است که معادل میانگین هموگلوبین کورپوسکولار است. آزمایش MCH اشاره به مقدار هموگلوبین میانگینی دارد که در هر گلبول قرمز خون وجود دارد.

هموگلوبین بیانگر میزان پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون و وظیفه آن انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن است.

پارامتر MCH به دو پارامتر دیگر ربط دارد. میانگین حجم کورپوسکولار (MCV) و میانگین غلظت هموگلوبین کورپوسکولار (MCHC). گاهی اوقات از این سه شاخص (MCH,MCV,MCHC)، تحت عنوان شاخص‌های گلبول‌های قرمز خون یاد می‌شود.

شاخص MCV، برای اندازه گیری اندازه میانگین گلبول‌های قرمز خون به کار می‌رود. نتایج MCH، بازتاب دهنده نتایج MCV هستند. علت این است که گلبول‌های قرمز خون بزرگتر، دارای هموگلوبین بیشتری هستند. این در حالی است که گلبول‌های قرمز کوچکتر، دارای مقدار کمتری از این ماده هستند.

MCHC به معنی محاسبه میزان هموگلوبین در واحد حجم، در یک گلبول قرمز خون است. تفاوت بین MCH و MCHC در این است که در شاخص MCHC، حجم یا اندازه گلبول‌های قرمز در نظر گرفته می‌شود، در حالی که در MCH این اطلاعات لحاظ نمی‌شوند.

میزان MCH خون، به عنوان بخشی از پنل شمارش کامل خون (CBC) تعیین می‌شود. پزشک درخواست آزمایش پنل CBC را می‌دهد تا طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها مورد غربالگری قرار بگیرند.

از جمله شایع‌ترین این بیماری‌ها می‌توان به کم خونی و عفونت اشاره نمود. آزمایش CBC، وضعیت گلبول‌های سفید و قرمز خون، و پلاکت‌ها را ارزیابی می‌کند. MCH از طریق آنالیز گلبول‌های قرمز خون محاسبه می‌شود.

آزمایش MCH با تقسیم میزان هموگلوبین در حجم معینی از خون، بر تعداد گلبول‌های قرمز موجود در آن محاسبه می‌شود.

محدوده عادی در آزمایش MCH

محدوده طبیعی MCH بین ۲۷.۵ الی ۳۳.۲ پیکوگرم قرار دارد.

MCH کمتر از ۲۷.۵ پیکوگرم ، معادل با MCH پایین تلقی می‌شود. این یعنی مقدار هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز خون در حد پایینی قرار دارد.

علل پایین بودن MCH

پایین بودن MCH، معمولاً به این معنی است که  فرد دچار کم خونی فقر آهن شده است. آهن یک عنصر مهم برای تولید هموگلوبین است. بدن برای تولید هموگلوبین، بخش کوچکی از آهن خورده شده را جذب می‌کند. سایر دلایل متداول فقر آهن عبارتند از : مصرف غذاهایی با آهن کم، جراحی یا ضربه شدید و از دست دادن حجم بالایی از خون.

در موارد بسیار نادر، MCH پایین به دلیل وجود یک بیماری ژنتیکی به اسم تالاسمی پدید می‌آید. در این بیماری، تولید هموگلوبین محدود می‌شود. این یعنی میزان گلبول‌های قرمز در حال حرکت در جریان خون، در حد پایینی قرار دارد.

علائم پایین بودن MCH خون

در صورتی که MCH در حد پایینی قرار گرفته باشد، احتمالاً با علائم زیر روبه‌رو می‌شوید :

• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• تپش قلب شدید
• خستگی یا ضعف
• پوست زرد یا به شدت رنگ پریده
• سردرد

دلایل بالا بودن MCH خون

MCH بالاتر از ۳۳.۲ پیکوگرم، به این معنی است که MCH در حد بالایی قرار دارد. این حالت به منزله این است که میزان هموگلوبین موجود در هر گلبول قرمز خون در حد بالایی قرار دارد.

بالا رفتن MCH به دلیل کم خونی ناشی از فقر ویتامین B، علی الخصوص مواد ب ۱۲ و فولات رخ می‌دهد. بدن شما به هر دو ماده نیاز دارد تا گلبول‌های قرمز خون را تولید کند. این کم خونی‌ها هنگامی رخ می‌دهند که رژیم غذایی شما دارای کمبود ویتامین ب باشند یا بدن در جذب ب ۱۲ یا فولات دچار مشکل باشد. بنابراین مهم است که از علائم فقر ب ۱۲ به خوبی آگاه باشید.

علائم بالا بودن MCH خون

اگر MCH شما در سطح بالایی قرار گرفته باشد، ممکن است دچار علایم زیر باشید :

• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• خستگی یا ضعف بدنی
• پوست زرد رنگ، یا رنگ پریده
• سردرد

اگر به دلیل کمبود ویتامین ب ۱۲، دچار کم خونی هستید، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید :

• حس سوزش یا گزگز شدن دست و پا
• تهوع و استفراغ
• ایجاد نفخ و گاز معده
• علائم روانی، از جمله افسردگی و سردرگمی

اگر به دلیل کمبود فولات دچار کم خونی شده باشید، احتمالاً نشانه‌های اضافی زیر را تجربه خواهید کرد :

• اسهال
• کاهش اشتها
• خارش شدید بدن
• زبان صاف و حساس

درمان بالا یا پایین بودن MCH 

MCH پایین

درمان MCH کم ناشی از فقر آهن، مستلزم افزودن غذاهای غنی از آهن به رژیم غذایی و مصرف مکمل‌های آهن است. در مواردی خاص، هنگامی که علائمی همچون خونریزی شدید یا از دست رفتن خون وجود داشته باشد، آنگاه به فرایند انتقال خون (ترانسفیوژن) نیاز خواهید داشت.

افرادی با تالاسمی خفیف، به درمان خاصی نیاز ندارند. البته در صورت شدید بودن علائم، قطعاً به انتقال خون نیاز پیدا می‌کنند.

MCH بالا

درمان کم خونی‌های ناشی از فقر ب ۱۲ یا فولات، معمولاً با تغییر در سبک زندگی انجام می‌شود. برای مثال افزودن غذاهای غنی از ویتامین ب ۱۲، یا فولات به رژیم غذایی از جمله این اقدامات محسوب می‌شوند. همچنین پزشک می‌تواند مصرف مکمل‌های ویتامین را تجویز کند. به این ترتیب مقدار ب ۱۲ یا فولات بدن بیش از پیش افزایش می‌یابد. اگر بیمار دچار مشکل جذب ب ۱۲ باشد، آمپول‌های تزریقی ب ۱۲ تجویز می‌شوند.

روش درمانی برای افراد مبتلا به MCH غیرعادی، به علل ظهور بیماری بستگی دارد.

MCH پایین، غالباً به دلیل کم خونی فقر آهن پدید می‌آید. درمان این حالت معمولاً بوسیله تغییرات در سبک زندگی، مصرف غذاهای غنی از آهن و مکمل‌های آهن صورت می‌گیرد. در موارد نادری که MCH پایین به دلیل تالاسمی رخ داده باشد برای مقابله با علائم شدید به انتقال خون نیاز خواهید داشت.

MCH بالا که به دلیل کمبود ویتامین ب ۱۲، یا فولات ظاهر شده باشد، با تغییر سبک زندگی قابل درمان است. اصلاح رژیم غذایی و مکمل‌ها، یا ب ۱۲ تزریقی از جمله این اقدامات محسوب می‌شوند.