آزمایش کشت خون (Blood Culture) یک روش تشخیصی حیاتی برای شناسایی باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر عوامل بیماری‌زایی است که وارد جریان خون شده‌اند. این آزمایش به‌ویژه در موارد تب بالا، عفونت‌های شدید، یا شک به سپسیس (عفونت خون) تجویز می‌شود و می‌تواند جان بیماران را نجات دهد. در این مقاله به روش انجام، تفسیر نتایج، کاربردها و محدودیت‌های کشت خون می‌پردازیم .
۱. آزمایش کشت خون چیست؟
کشت خون فرآیندی است که در آن نمونه خون بیمار در محیط‌های مخصوص کشت داده می‌شود تا وجود میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا تأیید شود. این آزمایش به دو روش انجام می‌شود:
کشت هوازی: برای شناسایی باکتری‌های نیازمند اکسیژن.
کشت بی‌هوازی: برای تشخیص باکتری‌های بی‌هوازی مانند کلستریدیوم .
چرا کشت خون مهم است؟
تشخیص سریع سپسیس (یک وضعیت تهدیدکننده زندگی).
شناسایی پاتوژن‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک.
کمک به انتخاب درمان هدفمند برای عفونت‌های خونی .
۲. چه زمانی کشت خون تجویز می‌شود؟
پزشکان در موارد زیر درخواست کشت خون می‌دهند:
✅ تب بالا بدون علت مشخص (به‌ویژه اگر همراه با لرز باشد).
✅ علائم سپسیس: مانند افت فشار خون، تنفس سریع، یا گیجی.
✅ عفونت‌های موضعی شدید: مثل پنومونی، مننژیت، یا عفونت ادراری.
✅ قبل از شروع آنتی‌بیوتیک‌های قوی (برای جلوگیری از نتیجه منفی کاذب).
✅ در بیماران با سیستم ایمنی ضعیف: مانند مبتلایان به سرطان یا HIV .
۳. روش انجام آزمایش کشت خون
الف) نمونه‌گیری
خون از دو رگ مختلف (معمولاً از هر بازو) گرفته می‌شود تا دقت افزایش یابد.
حجم نمونه: ۱۰-۲۰ میلی‌لیتر برای بزرگسالان (بسته به پروتکل آزمایشگاه).
نمونه در بطری‌های مخصوص کشت (حاوی محیط مغذی) قرار می‌گیرد .
ب) فرآیند کشت در آزمایشگاه
انکوباسیون: بطری‌ها در دستگاه‌های خودکار (مثل BACTEC) قرار می‌گیرند که هر ۱۰-۱۵ دقیقه رشد میکروب‌ها را بررسی می‌کنند.
بررسی روزانه: اگر میکروارگانیسم رشد کند، نمونه برای شناسایی دقیق به بخش میکروب‌شناسی ارسال می‌شود.
تست حساسیت آنتی‌بیوتیکی (آنتی‌بیوگرام): برای تعیین مؤثرترین دارو .
مدت زمان جوابدهی:
۲۴-۴۸ ساعت برای نتیجه اولیه.
۵-۷ روز برای تأیید نهایی (در موارد عفونت‌های کندرشد).
۴. تفسیر نتایج
مثبت: وجود باکتری یا قارچ در خون (مثلاً استافیلوکوک اورئوس یا E. coli).
منفی: عدم رشد میکروارگانیسم پس از ۵ روز (اما ممکن است عفونت هنوز وجود داشته باشد).
علل نتیجه منفی کاذب:
❌ مصرف آنتی‌بیوتیک قبل از آزمایش.
❌ حجم ناکافی خون برای کشت.
❌ خطا در حمل و نقل نمونه .
۵. تفاوت کشت خون با سایر آزمایش‌ها
| آزمایش کشت خون | آزمایش CBC |
|---|---|
| تشخیص عامل عفونت | بررسی تعداد سلول‌های خونی |
| نیاز به محیط کشت ویژه | نیازی به محیط کشت ندارد |
| زمانبر (۲-۷ روز) | سریع (چند ساعت) |
نکته: CBC ممکن است افزایش گلبول‌های سفید (WBC) را نشان دهد، اما علت عفونت را مشخص نمی‌کند .
۶. محدودیت‌های کشت خون
حساسیت پایین در برخی عفونت‌ها (مثل اندوکاردیت).
هزینه نسبتاً بالا (به‌ویژه در روش‌های مولکولی پیشرفته).
نیاز به تکنیک صحیح نمونه‌گیری (جلوگیری از آلودگی نمونه) .
۷. سوالات متداول
۱. آیا کشت خون دردناک است؟
خیر! مشابه خونگیری معمولی است، اما ممکن است به دلیل حجم بیشتر خون کمی ناراحتی ایجاد کند .
۲. آیا می‌توان همزمان با کشت خون آنتی‌بیوتیک مصرف کرد؟
خیر! آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است نتیجه را مخدوش کنند (مگر در موارد اورژانسی) .
۳. آیا کشت خون برای کودکان هم انجام می‌شود؟
بله، اما حجم خون کمتر (۱-۵ میلی‌لیتر) گرفته می‌شود .
نتیجه‌گیری
آزمایش کشت خون یک ابزار تشخیصی کلیدی برای شناسایی عفونت‌های خونی است. دقت در نمونه‌گیری، انتخاب زمان مناسب (قبل از آنتی‌بیوتیک)، و تفسیر صحیح نتایج نقش تعیین‌کننده‌ای در درمان دارد. اگر علائم عفونت شدید دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 15189، ایزو 10002 و ایزو 9001 اتحادیه اروپا، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.
آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404
آزمایشگاه تخصصی کوثر با برخورداری از تجهیزات و پرسنل مجرب ، قادر به انجام خدمات نمونه گیری در منزل در مشهد می باشد.
