آزمایش قند خون ناشتا، میزان گلوکز خون (Glucose) را اندازه‌گیری می‌کند. گلوکز نوعی قند ساده (مونوساکارید) است که از تجزیه مواد غذایی به دست می‌آید. این قند به کمک هورمون انسولین به سمت سلول‌های بدن حرکت و انرژی آنها را تامین می‌کند. حالا سوال اینجاست، چه اتفاقی باعث بالا بودن fbs در آزمایش خون می‌شود؟ گاهی اوقات هورمون انسولین نمی‌تواند گلوکز را به سمت سلول‌های بدن هدایت کند، در نتیجه آنها در خون جمع می‌شود و زمینه را برای بروز دیابت فراهم می‌کنند. اگر در این مرحله آزمایش Fasting Blood Sugar را انجام دهید، نتایج آن، بالا بودن سطح قند خون را تایید می‌کنند.
اگر نتیجه برگه آزمایش، بالا بودن fbs را نشان دهد، پزشک متخصص احتمالا تکرار تست خون را تجویز می‌کند. اگر نتیجه همچنان مثبت بود، برنانه درمانی شما آغاز می‌شود.
پزشک برای تفسیر آزمایش FBS، سایر تست‌های مرتبط با آن را نیز توصیه می‌کند. تست‌های مربوط با آزمایش fbs شامل موارد زیر هستند:
تست A1C یا HbA1c
این آزمایش برای تشخیص دیابت نوع یک از ۲ کاربرد دارد. نتایج آن میزان هموگلوبین خون که به گلوکز متصل می‌شود را نشان می‌دهد. اگر سطح این تست بالا باشد، یعنی فرد با دیابت کنترل‌نشده مواجه است. نتایج آن با درصد بیان می‌شود:
| وضعیت | سطح تست HbA1c |
| نرمال | ۵.۶ درصد و کمتر |
| پیش‌دیابت | ۵.۷ تا ۶.۴ درصد |
| دیابت | ۶.۵ درصد و بالاتر |
جدول زیر نیز به مقایسه سطح تست A1C و میزان گلوکز کمک می‌کند:
| سطح A1C در خون | سطح گلوکز خون بر حسب میلیگرم بر دسی‌لیتر (mg/dL) | سطح گلوکز خون بر حسب میلی‌‌مول بر لیتر (mmol/L) |
| ۶ درصد | ۱۲۶ | ۷ |
| ۷ درصد | ۱۵۴ | ۸.۶ |
| ۸ درصد | ۱۸۳ | ۸ |
| ۹ درصد | ۲۱۲ | ۱۱.۸ |
| ۱۰ درصد | ۲۴۰ | ۱۳.۴ |
| ۱۱ درصد | ۲۶۹ | ۱۴.۹ |
| ۱۲ درصد | ۲۹۸ | ۱۶.۵ |
آزمایش قند خون تصادفی (Random blood sugar test)
برای انجام این تست نیازی نیست ناشتا باشید و در هر ساعتی از روز می‌توانید برای نمونه‌گیری اقدام کنید. این تست بیشتر برای افرادی تجویز می‌شود که به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند و پزشک یک بررسی سریع از وضعیت آنها را می‌خواهد. اگر نتیجه ۲۰۰ میلیگرم بر دسی‌لیتر و بیشتر از آن باشد، یعنی به دیابت مبتلا هستید.
آزمایش تحمل گلوکز OGTT یا (Glucose tolerance test)
این تست به تشخیص دیابت بارداری و دیابت تیپ یک و ۲ کمک می‌کند. این تست ۲ مرحله دارد. در مرحله اول باید ناشتا باشید و خون دهید. پس از آن یک محلول گلوکز باید بخورید که آزمایشگاه در اختیار شما قرار می‌دهد. سپس در بازه‌های زمانی مشخص که معمولا ۳۰ دقیقه، یک ساعته، یک و نیم ساعته، ۲ و سه ساعته است، دوباره از شما نمونه خون گرفته می‌شود. این بازه‌های زمانی توسط پزشک معالج تعیین می‌شود.
جدول مقایسه انواع تست قند خون و نتایج آنها
| نتایج | تست A1C یا HbA1c | آزمایش FBS | آزمایش تحمل گلوکز OGTT | آزمایش قند خون تصادفی |
| نرمال | کمتر از ۵.۷درصد | ۹۹ میلیگرم بر دسی‌لیتر (mg/dL) یا کمتر | ۱۴۰ mg/dL یا کمتر | — |
| پیش دیابت | ۵.۷ تا ۶.۴ درصد | ۱۰۰ تا ۱۲۵ mg/dL | ۱۴۰- ۱۹۹ mg/dL | — |
| دیابت | ۶.۵ درصد و بالاتر | ۱۲۶ mg/dL و بالاتر | ۲۰۰ mg/dL و بالاتر | ۲۰۰ mg/dL و بالاتر |
علت بالا بودن FBS در آزمایش خون
به سطح بالای قند خون هیپرگلیسمی (hyperglycemia) می‌گویند که موارد زیر از رایج‌ترین دلایل بروز آن هستند:
- بیماری‌های زمینه‌ایی مانند مشکلات لوزالمعده یا غدد فوق کلیوی.
- استرس
- خوردن بیش‌از‌حد مواد غذایی دارای نشاسته و قند
- بی‌تحرکی
- بی‌توجهی به مصرف داروهای دیابت
علائم FBS بالا در آزمایش خون
- تکرر ادرار
- تشنگی شدید
- احساس ضعف و خستگی
- کاهش وزن
- اختلالات بینایی مانند تاری دید
علت پایین بودن FBS در آزمایش خون
پزشکان به سطح پایین قند خون هیپوگلیسمی (hypoglycaemia) می‌گویند. این عارضه بیشتر در افرادی دیده می‌شود که انسولین مصرف می‌کنند. اگر سطح پایین قند خون به سرعت درمان نشود، تهدیدکننده زندگی خواهد بود.
- مصرف بیش از حد انسولین
- بی‌توجهی به وعده‌های غذایی
- فعالیت‌های شدید ورزشی
علائم fbs پایین در آزمایش خون
- احساس گرسنگی و ضعف
- تعریق بیش‌از حد
- لرزش عضلات بدن
- احساس سوزن سوزن سوزن شدن لب‌ها
- ضربان قبل بالا
- تاری دید
- خواب‌الودگی
ممکن است علائم قند خون پایین در خواب ایجاد شوند. در این حالت بیمار پس از بیدار شدن با سردرد، احساس خستگی و تعریق زیاد مواجه خواهد شد.
آزمایش FBS (آزمایش قند خون ناشتا)، یکی از آزمایش‌های روتین و رایج برای تشخیص دیابت است. اگر با علائمی مانند تاری دید، تکرر ادرار و تشنگی بیش‌از حد مواجه هستید، بهتر است سطح قند خون خود را کنترل کنید. تست FBS به همه زنان باردار، افرادی که در خانواده آنها سابقه دیابت وجود دارد و کسانی که با چاقی و اضافه وزن مواجه هستند، پیشنهاد می‌شود.
آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 15189، ایزو 10002 و ایزو 9001 اتحادیه اروپا، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.
آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404
آزمایشگاه تخصصی کوثر با برخورداری از تجهیزات و پرسنل مجرب ، قادر به انجام خدمات نمونه گیری در منزل در مشهد می باشد.
