کبد یکی از اعضای حیاتی دستگاه گوارش است و در صورت از کار افتادن آن، انجام پیوند کبد ضروری است. با ما همراه باشید تا بخوانید پیوند کبد چیست و جراحی پیوند کبد چگونه انجام میشود و پیوند کبد از فرد زنده چگونه است.
پیوند کبد چیست؟
کبد؛ این عضو بزرگ عملکردهای بسیار زیادی در تنظیم مواد موجود در خون بر عهده دارد. همچنین این عضو ترکیبات شیمیایی مختلفی را در بدن ترشح میکند که هر یک وظیفه خاصی را بر عهده دارد.
کبد، این عضو بسیار مهم، ممکن است در اثر بیماریهای مختلف از کار افتاده و فعالیت طیبیعی خود را نداشته باشد. در این صورت تنها راه باقی مانده برای پزشکان پیوند کبد است زیرا بر خلاف قلب مصنوعی یا دستگاه دیالیز که کار کلیه را انجام میدهد، تاکنون هیچ وسیله مصنوعی ساخته نشده که بتواند حتی بخشی از عملکردهای کبد را در بدن انجام دهد.
در ایران در طی ۲۵ سال اخیر پیوند کبد در سطح وسیعی انجام شده است که از این میان گروه سنی ۴۶ تا ۵۵ سال بیشترین دریافت کنندگان (۲۰ در صد) بودهاند.
شرایط سنی دریافتکنندگان کبد به دلیل حیاتی بودن کبد ، محدودیت خاصی ندارد اما هنگامی که نوع جراحی، پیوند کبد از فرد زنده باشد، اهداکنندگان زنده کبد باید بین ۱۸ تا ۶۰ سال سن داشته باشند.
خطر مرگ در پیوند کبد بسیار کم است به طوری که در یک مطالعه از ۴۱ هزار و ۳۲۴ نفر گیرنده کبد، ۳۸ هزار و ۲۹۳ بیمار تا روز سیام پس از پیوند (یعنی حدود ۹۳%) زنده ماندند.
علل از کار افتادن کبد و نیاز به پیوند کبد چیست ؟
بیماریهایی که میتوانند منجر به از کار افتادن کبد و نیاز به پیوند کبد شوند عبارتند از:
- سیروز صفراوی اولیه
- هپاتیت B
- هپاتیت C
- سیروز کبد چرب غیر الکلی
- سرطان کبد
- بیماریهای وراثتی مانند هموچ romatosis و بیماری ویلسون
- بیماریهایی که موجب مشکل در مجاری صفراوی می شوند
- آترزی صفراوی (بیماری کبدی نادر در نوزادان)
همچنین حوادث نیز میتوانند منجر به آسیب شدید به کبد و از کار افتادن آن شوند.
در این موارد، در صورتی که معالجات انجام شده موثر واقع نشوند، تنها راه باقی مانده، پیوند کبد خواهد بود.
با چه منابعی پیوند کبد انجام میشود؟
- اهداکننده فوت شده: افرادی که دچار مرگ مغزی میشوند میتوانند منبع خوبی برای اهداء کبد به افراد نیازمند باشند.
- اهداکننده زنده و پیوند کبد از فرد زنده: یک انسان با کبد سالم میتواند بخشی از کبد خود را به دیگران اهداء کند. در این صورت پس از مدتی کبد فرد اهدا کننده و فرد گیرنده خود را ترمیم خواهند کرد و هر دو میتوانند به زندگی طبیعی خود ادامه دهند. اهداکننده میتواند از بستگان نزدیک فرد بیمار باشد که به جهت نزدیکی ژنتیکی احتمال انطباق بیشتری با بیمار دارد.
اقدامات قبل از پیوند کبد چیست؟
برای افرادی که دچار مشکل کبدی هستند با انجام آزمایشات کراتینین، بیلیروبین، و INR، امتیاز اولویت دریافت کبد تعیین میشود. این امتیاز در بزرگسالان، (الگوی مرحله نهایی بیماری کبد) MELD و در کودکان (مرحله نهایی بیماری کبد در خردسالان) PELD نامیده میشود.
افراد نیازمند پیوند بر اساس اولویت این امتیاز و زمان اعلام نیاز، در نوبت دریافت کبد قرار میگیرند. در صورت یافت شدن کبد از فردی که انطباق با بیمار دارد سریعا فرد بیمار به بیمارستان احضار و آزمایشات برای تست میزان انطباق و آزمایشات قبل از عمل از فرد گیرنده به عمل میآید و در صورت انطباق و تایید بلا مانع بودن جراحی، عمل پیوند انجام میشود.
عمل جراحی پیوند کبد چگونه انجام میشود ؟
این عمل به دلیل پیچیدگی آن بین ۶ تا ۱۲ ساعت طول میکشد. در طی این عمل علاوه بر تعویض کبد بیمار با کبد سالم، لولههایی به فرد گیرنده وصل می شود.
اولین آنها، لولهای است که از دهان به نای وارد میشود و عمل تنفس فرد با آن صورت میگیرد و دستگاه خاصی هوا را به ریه فرد پمپ میکند. لوله دیگر از بینی به معده گیرنده وارد شده و ترشحات و محتویات معده از این طریق تخلیه میشود تا به بخش پیوند شده آسیبی نرسد.
چند لوله هم در داخل شکم نصب میشوند تا مایعات اطراف کبد جدید را از حفره شکم خارج کند. همچنین گاهی لولهای بنام T در مجرای صفرایی قرار میگیرد تا صفرا را به خارج شکم هدایت کند. این لولهها پس از چند روز تا چند هفته به مرور از بدن خارج میشوند و فرد پس از آن میتواند به زندگی عادی خود بازگردد.
خطرات پس از عمل پیوند کبد چیست؟
پس زدن: با وجود انجام آزمایشات انطباق، در مواردی پس از پیوند کبد، سیستم دفاعی بدن فرد گیرنده، در مقابل عضو جدید واکنش نشان داده و سعی در از بین بردن آن میکند. پزشکان برای جلوگیری از چنین حالتی، با داروهایی سیستم دفاعی بدن گیرنده را غیرفعال میکنند.
پس از عمل باید به علائم پس زدن پیوند کبد توجه کنید. این علائم عبارتند از :
- انسفالوپاتی
- زردی
- کبودی و خونریزی
- ضعف ، بی اشتهایی
- درد عضلانی
- تب پایین
- افزایش اندکی در شمارشهای گلبولهای سفید خون
- حساسیت در ناحیه عمل همراه با درد
عفونت :
در اثر داروی ضد پس زدن، سیستم دفاعی بدن فرد گیرنده، تضعیف میشود و احتمال دارد که فرد به بیماریهای عفونی شدید دچار شود .
تغذیه بعد از پیوند کبد چگونه است؟
گیرنده کبد، پس از پیوند کبد لازم است با تغذیه سالم مانند خوردن میوه، سبزیجات، نان سبوسدار، لبنیات کم چرب، لوبیا، گوشت بدون چربی و ماهی به سلامت کبد و بهبود خود کمک کند و از خوردن غذاهای سنگین ، فست فودها و هر نوع غذایی که موجب فشار بر کبد شود خودداری نماید.
آزمایشگاه تخصصی کوثر با برخورداری از تجهیزات و پرسنل مجرب ، قادر به انجام خدمات نمونه گیری در منزل در مشهد می باشد.
آزمایشگاه تخصصی پاتوبیولوژی کوثر، مفتخر به اخذ ایزو 15189، ایزو 10002 و ایزو 9001 اتحادیه اروپا، تحت نظر دکتر علی آیت اللهی، متخصص پاتولوژی آناتومیکال و کلینیکال، بالغ بر هزار مورد از آزمایشات مختلف، در زمینه های پاتولوژی، ژنتیک و بالینی را تحت پوشش قرار می دهد. (طرف قرارداد بیمه های پایه و اکثر بیمه های مکمل درمان) همچنین مشاوره ژنتیک به صورت رایگان در این مرکز توسط متخصصین ارائه می گردد.
آدرس: مشهد –وکیل آباد – بلوار کوثر – بین کوثر 2 و 4 – ساختمان پزشکان فارابی – طبقه منفی یک شماره تماس: 051-38840404 و 051-38820202 و 09028840404
با سلام و احترام
سوالی دارم که ممنون میشم پاسخ بدین . چرا در بیمارستان پیوند شیراز از کاندیدهای پیوند هر 15 روز سی تی اسکن ریه میگیرن .در عرض 15 روز سی تی چه تغییراتی میتونه داشته باشه که برای عمل پیوند مهم باشه ؟
سلام این سوال تخصصی هست و بهتر است از متخصصین همان مرکز سوال شود..
به نظر من علت این است که درگیری ریه از نظر برخی عفونت ها و تراکم ها در ریه برای تحمل عمل پیوند و نگهداری آن مهم است و تشخیص آن در سی تی اسکن قبل از علامت دار شدن امکان پذیر است.